Giáo trình nhân học đại cương phần 2
➤ Gửi thông báo lỗi ⚠️ Báo cáo tài liệu vi phạmNội dung chi tiết: Giáo trình nhân học đại cương phần 2
Giáo trình nhân học đại cương phần 2
Chương 5VÀN H0A TỘC NGƯỜI5.1.KHÁI NIỆMVăn hoá là sự sáng tạo cùa con người, là sự biến đổi cái tự nhiên của lừng cộng đông người nhất định. Vãn hoá là Giáo trình nhân học đại cương phần 2à sự phàn ứng, sự chế ngự, sự ưà lời cùa một cộng đồng người trước những thách đố của tự nhiên (về cà môi trường tự nhiên lẫn bàn năng tự nhiên cùa con người). Văn hoá là lối sống cùa một cộng đồng người, của một xẫ hội, cùa các thành viên về các phương diện nhận thức, quan niệm, chuẩn mực, biểu tượ Giáo trình nhân học đại cương phần 2ng và hệ thống các giá trị.Tuy vậy, văn hóa là một khái niệm đa nghĩa, nên mặc dù được mọi người trên thế giới sử dụng rất phổ biến, nhưng để đi đến đGiáo trình nhân học đại cương phần 2
ịnh nghĩa nội hàm khái niệm này lại rất phức tạp. Nó được định nghĩa dưới nhiều cách khác nhau và tùy thuộc vào cách tiếp cận của từng nhà khoa học, đChương 5VÀN H0A TỘC NGƯỜI5.1.KHÁI NIỆMVăn hoá là sự sáng tạo cùa con người, là sự biến đổi cái tự nhiên của lừng cộng đông người nhất định. Vãn hoá là Giáo trình nhân học đại cương phần 2ng như trong cuộc sống hằng ngày: Theo từ nguyên, văn hóa với nghĩa Hán Việt, vàn là vè đẹp “biểu hiện trước hết ờ ỉễ, nhạc, cách cai trị và đặc biệt ở trong ngôn ngữ, sự giao tiếp... Chúng hợp thành một hệ thắng quy tắc ứng xử được xem ỉà đẹp đè, chuẩn mực"ỵA9\ còn hóa nghĩa là biến đồi, giáo hóa. Giáo trình nhân học đại cương phần 2Vậy, văn là những điều tốt đẹp cùa cuộc sống đã được đúc kết, còn hóa là đem cái đã được đúc kết hóa thân trở lại cuộc sống, làm cho cuộc sống tốt đẹpGiáo trình nhân học đại cương phần 2
hơn. Như vậy, khái niệm văn hóa ở phương Đông thiên vê lối sống đẹp, ứng xừ đẹp, thiên về văn hóa tinh thần. Còn ờ phương Tây, khái niệm văn hóa bất Chương 5VÀN H0A TỘC NGƯỜI5.1.KHÁI NIỆMVăn hoá là sự sáng tạo cùa con người, là sự biến đổi cái tự nhiên của lừng cộng đông người nhất định. Vãn hoá là Giáo trình nhân học đại cương phần 2ra... Tất cả thuật ngữ vãn hóa gốc phương Tây với một nghĩa nàoHuỳnh Công Bá, 2008, tr. 11.137đó có thề hiểu là vun trồng/ biến đổi cây trái tự nhiên theo chiều hướng tôt đẹp bìyi con người; “Kợy, cultus có nghĩa ỉà hoạt động làm cho một sự vật hiện tượng gì đỏ sinh sôi, nảy nở, phát triển theo chiề Giáo trình nhân học đại cương phần 2u hướng tốt đẹp150 151 152 *".Trong cuộc sông hằng ngày, khái niệm vãn hóa được sử dụng rất pho biến nhưng cũng hết sức tùy tiện. Có khi văn hỏa đề chGiáo trình nhân học đại cương phần 2
i một ứng xử đẹp: ứng xử có văn hỏa; đến một gia đình sắp xếp ngản nắp, gọn gàng, mọi người kính trọng, yêu thương nhau: Gia đình cỏ vãn hóa; chi một Chương 5VÀN H0A TỘC NGƯỜI5.1.KHÁI NIỆMVăn hoá là sự sáng tạo cùa con người, là sự biến đổi cái tự nhiên của lừng cộng đông người nhất định. Vãn hoá là Giáo trình nhân học đại cương phần 2 để chỉ một hành vi đẹp, một lối sống đẹp.-Tiếp cặn theo hướng rộng nhất của khái niệm: Theo cách liếp cận này, vản hóa dược hiểu ‘7à cái tự nhiên được được biến đổi bởi bàn tay con ngườiì5i”, là thế giới nhân tạo bên cạnh thế giới tự nhiên, là những gì không phải của tự nhiên... Vói cách hiểu này, Giáo trình nhân học đại cương phần 2vàn hóa được dặt trong thế so sánh với tự nhiên. Cũng theo quan niệm rộng lớn này, vãn hóa được hiểu là “một tổng thể phức tạp bao gồm tri thức, tỉn nGiáo trình nhân học đại cương phần 2
gưỡng, nghệ thuật, đạo đức, luật pháp, phong tục và củ nhừng khả năng, thỏi quan khác mà con người đạt được với tư cách ỉà một thành vièn của xã hộiĩ5Chương 5VÀN H0A TỘC NGƯỜI5.1.KHÁI NIỆMVăn hoá là sự sáng tạo cùa con người, là sự biến đổi cái tự nhiên của lừng cộng đông người nhất định. Vãn hoá là Giáo trình nhân học đại cương phần 2động mọi mặt của đời sắng (cùa mồi cá nhân và cả cộng đẳng) đã diễn ra trong quá khứ cũng như trong hiện tại, qua hằng bao thể kỳ, nó đđ cấu thành nên một hệ thống cấc giả trị, truyền thong thấm mỹ và lối sắng mà dựa trên đó từng dân tộc tự khắng định bản sắc riéng của mìnhỉ53i\ Theo đó, “Văn hóa là Giáo trình nhân học đại cương phần 2 một hệ thông hữu cơ các giả trị vật chất và tinh thần do con người sáng tạo và tích lũy qua quả trình hoạt động thực tiễn, trong sự tương tác giữa coGiáo trình nhân học đại cương phần 2
n người với môi trường tự150Huỳnh Công Bá, 2008, tr. 11.151Trần Quốc Vượng (Cb), 1997, tr. 15.152E. B Tylor, 1871, Dần theo Huỳnh Công Bá, 2008, tr. 1Chương 5VÀN H0A TỘC NGƯỜI5.1.KHÁI NIỆMVăn hoá là sự sáng tạo cùa con người, là sự biến đổi cái tự nhiên của lừng cộng đông người nhất định. Vãn hoá là Giáo trình nhân học đại cương phần 2 con ngườiỉỉ4"; “Văn hóa ỉà tổng thề các giá trị vật chất, linh thằn và ứng xử mang tinh biểu trưng, do một cộng đằng người sáng tạo ra và tích ỉữy được qua quá trình sinh ỉẻn trong sự tương tác giữa con người với môi trường tự nhiên và lịch sử - xã hội cùa mình, cùng như sự hoàn thiện đối với bản t Giáo trình nhân học đại cương phần 2hân mình1*5”.’ Tiếp cận theo hướng hẹp của khái niệm: Theo cách tiếp cận này, vãn hóa gắn với dấu an vãn hóa, bàn sắc vãn hóa cùa một tộc người: “VânGiáo trình nhân học đại cương phần 2
hóa là cái dấu ấn của một the cộng đồng lên mọi hiện tượng tinh thần, vạt chất, mọi sàn phẳm cùa thề cộng dẳng này lừ tín ngưỡng, phong tục cho dến củChương 5VÀN H0A TỘC NGƯỜI5.1.KHÁI NIỆMVăn hoá là sự sáng tạo cùa con người, là sự biến đổi cái tự nhiên của lừng cộng đông người nhất định. Vãn hoá là Giáo trình nhân học đại cương phần 2ần cùa một cộng đồng người nhất định - đó chính là bản sắc văn hóa tộc người.Tóm lại, văn hóa ỉà hệ thắng những giá trị vật thế và phi vật thế do con người tạo nên đề đáp ứng nhu cầu cuộc sổng cùa mình, ỉà dấu ân cùa một thể cộng đồng người trong quá trình tương tác với môi trường tự nhiên và môi tr Giáo trình nhân học đại cương phần 2ường xã hội.5.2.CHỨC NĂNG VÃN HÓA VỚI Tộc NGƯỜITrong nghiên cứu nhân học và dân tộc học, văn hoá luôn gắn với tộc người bời hai chức năng sau đây154 *Giáo trình nhân học đại cương phần 2
156 157:- Chức năng quy ước: Chức năng này gồm những hệ thống đặc thù của hoạt động vật chất và tinh thần để thỏa măn nhu cằu cuộc sống cùa một cộng Chương 5VÀN H0A TỘC NGƯỜI5.1.KHÁI NIỆMVăn hoá là sự sáng tạo cùa con người, là sự biến đổi cái tự nhiên của lừng cộng đông người nhất định. Vãn hoá là Giáo trình nhân học đại cương phần 2ưa nhất về chức năng quy ước của văn hoá thường dựa vào sự thích nghi với môi trường tự nhiên (cho đến nay vẫn còn). Ví dụ, nhà là hang động, rèm đá (hang động, rèm đá tự thân nỏ không phải154 Trán Ngọc Thồm, 1997, tr.27.Huỳnh Công Bả. 2008.tr. 21.156Phan Ngọc, 1994, tr. 20.157Các nhà văn hóa học, c Giáo trình nhân học đại cương phần 2òn đưa ra các chức năng của văn hóa, như ổn định x3 hội, điều chỉnh câc hành vi xă hội. giảo dục, giao tiểp, thấm mỹ, giải trí, nhận thức...139là vănGiáo trình nhân học đại cương phần 2
hoá nhưng con người cải tạo dùng làm chỗ ờ; nó trở thành văn hoá), rồi ám nhạc, bài hát, câu hò,... đều thích ứng với môi trường tự nhiên.Mồi tộc ngườChương 5VÀN H0A TỘC NGƯỜI5.1.KHÁI NIỆMVăn hoá là sự sáng tạo cùa con người, là sự biến đổi cái tự nhiên của lừng cộng đông người nhất định. Vãn hoá là Giáo trình nhân học đại cương phần 2 Trong hệ thống quy ước của van hoá có quy ước không ý thức (da số là quy ước bát chước tự nhiên) và hệ thống quy ước có ý thức. Hệ thống quy ước có ý thức, có ý nghĩa hàng đầu trong việc định hình đặc trưng văn hoá tộc người và phân biệt nó với các tộc người khác.Trêbôcxarốp khi nói đến chức năng n Giáo trình nhân học đại cương phần 2ày của vãn hoá đã viết: Đặc điểm văn hoá phải được xem là dấu hiệu cơ bản cùa một tộc người, một dấu hiệu cho phép trong mọi trường hợp không loại trừGiáo trình nhân học đại cương phần 2
một trường hợp nào, vạch ra ranh giới giừa tộc người này với tộc người khác. Nổi cho cùng, ngay cả ngôn ngữ mà người ta vẫn coi là một tiêu chuẩn chùChương 5VÀN H0A TỘC NGƯỜI5.1.KHÁI NIỆMVăn hoá là sự sáng tạo cùa con người, là sự biến đổi cái tự nhiên của lừng cộng đông người nhất định. Vãn hoá là Giáo trình nhân học đại cương phần 2hoá hoặc coi nó là một trong những yếu tố của văn hoá[5ĩ.Chính nhờ chức năng quy ước cùa văn hoá, mà mồi một thành viên của tộc người ỷ thức được đặc thù văn hoá cùa tộc người mình.- Chửc nãng thứ hai cùa vãn hoá là thông tin (hay còn gọi là chức năng thông báo của văn hoả). Chức năng này gắn liền v Giáo trình nhân học đại cương phần 2ới chức nãng quy ước của vãn hoá, nó bảo đảm cho sự giao tiếp giữa các thành viên trong môt tộc người về văn hoá. Tửc là nỏ bảo đảm những mối liên hệGiáo trình nhân học đại cương phần 2
thông tin cùa từng tộc người ưong lĩnh vực văn hoá và thể hiện dưới nhừng hình thức khác nhau, bằng những giá trị vật chất hay tinh thần, bằng cừ chỉ,Chương 5VÀN H0A TỘC NGƯỜI5.1.KHÁI NIỆMVăn hoá là sự sáng tạo cùa con người, là sự biến đổi cái tự nhiên của lừng cộng đông người nhất định. Vãn hoá là Giáo trình nhân học đại cương phần 2iếp thu lượng thông tin văn hoá tộc người diễn ra vô ý thức thường thời thơ ấu của các thành viên, như lời ru, điệu hát cùa mẹ, những trang sức, y phục tuổi thơ,... hoặc là những thông tin văn hoá mà các thành viên không thể hiểu được (không giải thích được). Còn nhừng thông tin văn hoá có ý thửc là Giáo trình nhân học đại cương phần 2 thông tin văn hoá nhận thức được, đóng158Trêbôcxarổp, Tộc người, chùng ỉộc và vởn hoả, M...Nxb Khoa học 1971 (bàn dịch).Chương 5VÀN H0A TỘC NGƯỜI5.1.KHÁI NIỆMVăn hoá là sự sáng tạo cùa con người, là sự biến đổi cái tự nhiên của lừng cộng đông người nhất định. Vãn hoá làGọi ngay
Chat zalo
Facebook