Văn hóa vùng và phân vùng văn hóa việt nam phần 2
➤ Gửi thông báo lỗi ⚠️ Báo cáo tài liệu vi phạmNội dung chi tiết: Văn hóa vùng và phân vùng văn hóa việt nam phần 2
Văn hóa vùng và phân vùng văn hóa việt nam phần 2
PHẤN THỨ BAĐặc trưng vũng trong một sốhiện tượng vãn hõa382Ngô Đức ThịnhChương 14 về vùng "thể loại" vàn hoáơ các chương tiên, chủng tôi đề cập tới cá Văn hóa vùng và phân vùng văn hóa việt nam phần 2 ác vũng văn hoố mang tính chắt tống thề. tạm gọi là vùng vởn hoà tồng thề. còn trong chương này. chủng tỏi đi sâu hơn phản tích tính chắt vùng của cảc hiên tượng văn hoả liêng lè. chăng hạn như truyền thuyết. sừ thi. diên xướng, am nhạc, phong tục. nghi lề. kiến trúc, Ètn thực..., gội lã vùng thê /o Văn hóa vùng và phân vùng văn hóa việt nam phần 2 ai vân hoá. Cõng cằn nỏi thêm ràng, không phái tất cả cảc hiện tương vân hoá đều chứa đựng nhàn tố phàn biệt không gian địa lý như nhau, mà tuỳ theo tVăn hóa vùng và phân vùng văn hóa việt nam phần 2
ừng loai hình Vân hoã. tinh vùng thế hiên nhiều Ỷt kliảc nhau.Tiước kill đi vảo phản tích các hiên tượng văn hoà cụ thế. chúng tỏi thấy cần thiết phảiPHẤN THỨ BAĐặc trưng vũng trong một sốhiện tượng vãn hõa382Ngô Đức ThịnhChương 14 về vùng "thể loại" vàn hoáơ các chương tiên, chủng tôi đề cập tới cá Văn hóa vùng và phân vùng văn hóa việt nam phần 2 ởn hoã {truyền thuvết. sữ thi. dãn ca. sàn khấn, âm nhợc, Èm thực, kiến trúc ...) biền hiện tinh tương dỏng, thòng nhát của minh thõng qua nội dung, kết cầu. các Stic thài biêu hiện, phương thức ỉưu truvền... Đẻ tao nén các hiên tương và thê loại văn hoã mang "tinh vùng", chứng ta phái xem xét đển c Văn hóa vùng và phân vùng văn hóa việt nam phần 2 ác nhân tó mõi trưởng, mói quan hệ nguồn gốc và lịch sứ của chủ nhãn, đền các nhãn tồ giao lưu văn hoá giữa các tộc người...Phân trên chúng tỏi nói tớVăn hóa vùng và phân vùng văn hóa việt nam phần 2
i khái niêm "hiện tương vũn hoã" vã "thè ìoợi vởn hoá". Với cãi gọi là hiện tượng vởn hoá thi chác không cản bàn cài gì thêm, có chảng chi Lã khải mémPHẤN THỨ BAĐặc trưng vũng trong một sốhiện tượng vãn hõa382Ngô Đức ThịnhChương 14 về vùng "thể loại" vàn hoáơ các chương tiên, chủng tôi đề cập tới cá Văn hóa vùng và phân vùng văn hóa việt nam phần 2 huyết, sir thi. ca dao. dán ca... Do vậy. khi bàn về tính vững cứa các thề loại văn học dãn gian này thi không có ván đề gi phái bàn cài. Tuy nhiên, khi sứ dụng khái niệm thề loại chù cảc hiên tương vân hoá khác ngoải văn hoc dãn gian, như kiến trúc, nhà cứa. Èm thực, âm nhạc, sân khấu... thi nên hi Văn hóa vùng và phân vùng văn hóa việt nam phần 2 ểu nõ như lá những hiên tương vãn hoả mã thôi.Dặc trưng vùng trong một sồ hiện tượng vàn hóa383Sau đày. chúng tôi lùa chọn giới thiệu một sỗ hiện tượnVăn hóa vùng và phân vùng văn hóa việt nam phần 2
g. thế loại văn hoã. coi như lã nhitng thi du dể tim hiếu về vấn de "vùng thể loại" vAn hoá.Vừng truyền thuyt'f và nghi ỉèNước la. nhai là vùng Bắc BộPHẤN THỨ BAĐặc trưng vũng trong một sốhiện tượng vãn hõa382Ngô Đức ThịnhChương 14 về vùng "thể loại" vàn hoáơ các chương tiên, chủng tôi đề cập tới cá Văn hóa vùng và phân vùng văn hóa việt nam phần 2 trong các sàng tác dãn gian, nhắt lá trong Iniyên thuyết. Các tniycn Ihuyêl này vừa mang lính lịch sử vừa mang tinh huyền thoai, tuy nhiên với quằn chúng nhãn dãn. dó lá lịch sit đich thực, nen nó gan liền với các nghi le, phong tục, hình thành nên một hiên tượng van hoá mang tinh tổng thể. Truyền Văn hóa vùng và phân vùng văn hóa việt nam phần 2 ĩhttyéĩ - nghi lể.Ổ Dồng bang và trung du Bắc Bộ, có the ke ra các vùng truyền thuyết - nghi lể tiêu biểu sau: Vừng truyền thuyết - nghi lề Húng VươngVăn hóa vùng và phân vùng văn hóa việt nam phần 2
, vùng truyền thuyét - nghi ìễ Thánh Gióng, vùng truyền thityèt - nghi ỉ(ĩ Son Tinh - Tàn Viên, vùng truyền thuyết - nghi lể Hai Bà Trưng, vùng truyềnPHẤN THỨ BAĐặc trưng vũng trong một sốhiện tượng vãn hõa382Ngô Đức ThịnhChương 14 về vùng "thể loại" vàn hoáơ các chương tiên, chủng tôi đề cập tới cá Văn hóa vùng và phân vùng văn hóa việt nam phần 2 ùng truyền thuyềt - nghi lễ Ọtưtng Trung ớ Binh Định... Sau đày chúng tôi xin giới thiệu một số vũng truyền thuyết và nghi lễ.Vừng truyền thuyết • nghi lễ Tân ViênVùng tiuyền thuyết - nghi lề Tản Viên bao gồm mót vùng khá rộng lớn. gồm Tam Thanh. Thanh Sơn. Sòng Thao (Phũ Thọ) thuộc tà ngan sõng Tha Văn hóa vùng và phân vùng văn hóa việt nam phần 2 o (Sông Hồng) và Sơn Tây (Hả Tây) thuộc hừu ngạn. Tất nhiên, ngoải vùng kê tiên, theo quy luật lan toã của các hiên tương Folkloie. những truyền thuyéVăn hóa vùng và phân vùng văn hóa việt nam phần 2
t vá phong tục liên quan tới l an Viên có thể tim tháy trẽn phạm vi lộng hơn. tuy nhiên những địa phương kê trẽn được COI lả nhan lòi. điển hình cua vPHẤN THỨ BAĐặc trưng vũng trong một sốhiện tượng vãn hõa382Ngô Đức ThịnhChương 14 về vùng "thể loại" vàn hoáơ các chương tiên, chủng tôi đề cập tới cá Văn hóa vùng và phân vùng văn hóa việt nam phần 2 n. cũng như cãc phong tục liên quan (Đoàn Cõng Hoợt. 1969hTrẽn dĩa phân Sơn lay quanh nôi Ba Vi vằn côn lưu ghì cãc diển384Ngô Đức Thịnhxướng nghi lễ liên quan đén Tán Viên, nhu tục đành cà thờ trên khúc sòng Tích, tù càu Vang (Đirờng Lãm) đến cầu Ái Mỗ (Trong Hung). Tiên đoạn sông Tích, mọi người đ Văn hóa vùng và phân vùng văn hóa việt nam phần 2 ều có thê tham gia đảnh cá. miền lã kin bắt đưực cá chép to thi góp vào cỗ gồm 99 đuôi cá đề thờ Thánh Tán. biểu tượng cho quân của Thuỷ Tinh trong cuVăn hóa vùng và phân vùng văn hóa việt nam phần 2
ộc chiến tranh giữa Sơn Tinh và Thuỷ Tinh. Còn các địa phương khác, như ớ làng Tòng Lộnh thi lại đánh cá lảng, cá quắt và làm tiệc gòi cúng Tán Viên. PHẤN THỨ BAĐặc trưng vũng trong một sốhiện tượng vãn hõa382Ngô Đức ThịnhChương 14 về vùng "thể loại" vàn hoáơ các chương tiên, chủng tôi đề cập tới cá Văn hóa vùng và phân vùng văn hóa việt nam phần 2 ò Tứ Dãn (T1Ỏ Tnếng). tái hiên việc công chóa Ngọc Hoa nrớc lụa tiến Vua cha. tục cướp kên mang tinh phồn thực của nghi lế nòng nghiệp, làng Sơn Đồng cỏ nghi lề sán thứ thỏ đế cũng Thánh Tăn...Trẽn địa phận Phú Thọ. các nghi lẻ liên quan tới thớ cúng Tàn Viên khả phong phú. như tục chơi đu ở xà Minh Văn hóa vùng và phân vùng văn hóa việt nam phần 2 Phương vảo mồng 6 tháng giêng hàng năm. tục choi trâu ờ Hoàng Cương (Thanh Hoà) vào 7 thăng giêng, hội phết ỏ Sơn Huy (Lâm Thao), tái hiên sự tích luVăn hóa vùng và phân vùng văn hóa việt nam phần 2
yện quân của Tăn Viên, tục đua chãi ở xà Thạch Đồng (Tam Thanh), tương trưng cho việc đưa tiễn Tán Viên về núi Tàn. tục đập trâu. mồ lơn đề Tán Viên tPHẤN THỨ BAĐặc trưng vũng trong một sốhiện tượng vãn hõa382Ngô Đức ThịnhChương 14 về vùng "thể loại" vàn hoáơ các chương tiên, chủng tôi đề cập tới cá Văn hóa vùng và phân vùng văn hóa việt nam phần 2 Tân Viên...Tiêu biểu hơn ca lá các trò diên Rirớc chóa gài tãi hiện sự tích Sơn Tinh đưa Ngoe Hoa từ Phong Châu về nhâ chồng, tồ chức khả quy mõ từ 30 tháng chạp tới 8 tháng giêng, do làng Triệu Phú (tên nòm là Trẹo) và lãng Hy Cương (tẻn nỏm là Vi) đứng ra tổ chức, do vậy trô này còn được gội lã Vi Văn hóa vùng và phân vùng văn hóa việt nam phần 2 Trẹo rước chóa gái. Cuộc trinh diễn nãy cỏ thề tõm lược như sau: Tối ngày 30 tháng chạp, ông Từ làng Vi cầm con gá đến cày hương khàn ba lần. tương tVăn hóa vùng và phân vùng văn hóa việt nam phần 2
rưng cho Việc Sơn Tinh giâ làm tiếng gà gảy sáng đánh thức quán canh Hùng Vương mờ cứa thánh cho Sơn Tinh vào dáng lễ cưới.Tiép đó. óng Từ vừa đi vừa PHẤN THỨ BAĐặc trưng vũng trong một sốhiện tượng vãn hõa382Ngô Đức ThịnhChương 14 về vùng "thể loại" vàn hoáơ các chương tiên, chủng tôi đề cập tới cá Văn hóa vùng và phân vùng văn hóa việt nam phần 2 a385thức này tượng trưng cho đãin cưới Mỵ Nương bi quàn Thuỳ Tinh đén đánh phá, làm tân loạn. Ngọc Hoa còng chóa phài hú lén đế gọi chồng. Ngày 5 và 7 thảng giêng diền ra cãc cuộc nrớc. dâng lề gồm hình nhàn, đồ mã voi. ngựa Các lãng tham gia rước đều bày lễ ờ đinh để đón tiếp Sơn Tinh. Ngày 8 thảng Văn hóa vùng và phân vùng văn hóa việt nam phần 2 giêng, diên ra trò nrớc Chỏa gái. tiong đỏ nôi dung chinh là trò bách nghệ khôi hài. Người dàn ớ đáy giai thích răng diễn các trò mi này đề Ngọc HoaVăn hóa vùng và phân vùng văn hóa việt nam phần 2
cóng chõa quèn nỗi buồn phái xa nhá. khiến Nảng cùng tham gia múa hát. do vậy Sơn Tinh mới đưa đươc năng về Núi Tàn Cũng trò diễn xướng nãy còn có mộtPHẤN THỨ BAĐặc trưng vũng trong một sốhiện tượng vãn hõa382Ngô Đức ThịnhChương 14 về vùng "thể loại" vàn hoáơ các chương tiên, chủng tôi đề cập tới cá Văn hóa vùng và phân vùng văn hóa việt nam phần 2 uê Thương làm lề củng tiên bờ sông, rồi cho chèo chiếc thuyền qua lại tiên sông ba lần. từ bền lãng Khẽ (Bất Bạt) sang bến Lãng Bơ (Tam Thanh), tượng trưng cho việc Tàn Viên tứ Ba Vi vè Núi Hồng lẻ bỏ vợ...Trò Tan Viên dành Thục cùng là hệ thong trò diễn tiêu biểu liên quan tới Tăn Viên - Sơn Tinh. Văn hóa vùng và phân vùng văn hóa việt nam phần 2 Vua Hủng. do các Lãng Sơn Vi (Lãng Vàn), lãng Á Nguyên và Lãng Trúc Khẽ phối hơp tổ chức. Cuộc trinh diềm gồm ba màn :Màn 1 :Nhận lệnh cùa Húng VươngVăn hóa vùng và phân vùng văn hóa việt nam phần 2
đi đánh Thục. Tán Viên đến láng Vãn cùng vị thần làng luyện quân, thõng qua các nghi lề đánh cầu. đánh phết diền la trong 3 ngây, sau đỏ đốt pháo la lPHẤN THỨ BAĐặc trưng vũng trong một sốhiện tượng vãn hõa382Ngô Đức ThịnhChương 14 về vùng "thể loại" vàn hoáơ các chương tiên, chủng tôi đề cập tới cá Văn hóa vùng và phân vùng văn hóa việt nam phần 2 n vào hội Trúc Phê đả chuẩn bi sản sàng, khi nghe tiếng trống chiêng, reo hò cùa Á Nguyên, họ lập tức hói há làm bánh dãy. XỎ1 nếp đề đem ra đinh dâng Tân Viên. VỚI ý nghía lã lương thực đẻ Tán Viên đi đánh giặc. Từ trò diên đó dàn gian mới có cáu : "Sơn Vi đỗt ồng lệnh. Á há miệng, Trúc Phê dâm" ha Văn hóa vùng và phân vùng văn hóa việt nam phần 2 y "Trúc Phé có ỉệ bánh day. Bèn Á hả miệng. bẽn này chày đám"ịĐịa chi Vinh Phù.... 1985).Vững truyền thttyér - nghi lề Thành GióngVùng truyền thuyết -Văn hóa vùng và phân vùng văn hóa việt nam phần 2
nghi le Thánh Gióng năm ờ trung châu đồng386Ngô Đức Thịnhbảng Bác Bộ. giới hạn băng ba mặt sòng : Sông Hồng. Sòng cầu và sõng Đuống. tạo thành một taPHẤN THỨ BAĐặc trưng vũng trong một sốhiện tượng vãn hõa382Ngô Đức ThịnhChương 14 về vùng "thể loại" vàn hoáơ các chương tiên, chủng tôi đề cập tới cá Văn hóa vùng và phân vùng văn hóa việt nam phần 2 đó đà được Cao Huy Đinh phân thành bốn loai : 1) Nhùng di tích đánh dấu nơi sinh la Gióng, như Vửon Cà. nơi Mẹ Dóng đàu thai Gióng. Đồng Xuyên, nơi Mẹ Gióng ớ sau khi bị đuối khói lãng. Trại Nôn. nơi đè ra Gióng với di vật liềm đã cắt rón. thống đã đẻ tấm vả chàng đả cho Giỏng nàm. 2) Những nơi lẽn Văn hóa vùng và phân vùng văn hóa việt nam phần 2 vù khi cùa Giông, như Mai Cương. Phù Đồng. Y Na. 3) Những nơi có người theo Giỏng đi đánh giặc, như Y Na. Hà Lồ. cầu Bãi. Hà Nham. Lẽ Chi. Ngưỡm. CânVăn hóa vùng và phân vùng văn hóa việt nam phần 2
. Hội Xá. Trung Mau. Phù Đồng...4) Những nơi có dầu tích con đường Gióng xuất quân đi đánh trận vả quay trở về hoố. như Phù Đỏng. Phũ Lưu. Phủ Tào. LàGọi ngay
Chat zalo
Facebook