Bài giảng An toàn bức xạ và An toàn điện trong y tế
➤ Gửi thông báo lỗi ⚠️ Báo cáo tài liệu vi phạmNội dung chi tiết: Bài giảng An toàn bức xạ và An toàn điện trong y tế
Bài giảng An toàn bức xạ và An toàn điện trong y tế
Chương 1: Giới thiệu về bức xạ1.1. Phóng xạ và hoạt độ phóng xạ1.1.1Giới thiệuMột vài chất tồn tại trong tự nhiên cấu tạo lừ những nguyên từ được phát Bài giảng An toàn bức xạ và An toàn điện trong y tế t hiện là không bên, nghía là chúng sè biên đối tự phát thành nhùng nguyên từ khác bền hơn. Nhùng chất này được gọi là có tính phóng xạ (radioactive) và quá trình biến đối nguyên từ đó được gọi là phân rà phóng xạ (radioactive decay). Sự phân rà phóng xạ thường kèm theo sự phát ra bức xạ dưới dạng c Bài giảng An toàn bức xạ và An toàn điện trong y tế ác hạt tích điện và các tia gamma.Một số nguyên tố phóng xạ tự nhiên được phát hiện lân đâu tiên bời Becquerel vào năm 1896. Ông đà quan sát thấy lớpBài giảng An toàn bức xạ và An toàn điện trong y tế
nhù tương trên phim ảnh bị đen đi khi đê gân một hợp chãt của urani. Hiện tượng này xảy ra là do bức xạ phát ra lừ urani. Trong mười năm tiêp theo, nhChương 1: Giới thiệu về bức xạ1.1. Phóng xạ và hoạt độ phóng xạ1.1.1Giới thiệuMột vài chất tồn tại trong tự nhiên cấu tạo lừ những nguyên từ được phát Bài giảng An toàn bức xạ và An toàn điện trong y tế Nhùng hạt nhân không bẽn này phát ra bức xạ dưới ba dạng được gọi là phóng xạ anpha, bêta và gamma.1.1.2Phóng xạ anpha, bêta và gammaBức xạ anpha (a) đà được Rutherford và Soddy chúng minh là các hạt nhân helium mà mồi hạt nhân đó chứa hai proton và hai notron. Cã bòn hạt này liên kết với nhau chặt Bài giảng An toàn bức xạ và An toàn điện trong y tế đến mức hạt anpha, trong nhiều hoàn cánh, có tính chất như một hạt co' bân. Một hạt a có khối lượng là 4u và mang hai đơn vị điện tích dương.Bức xạ beBài giảng An toàn bức xạ và An toàn điện trong y tế
ta (p) gồm nhùng điện từ có vận tốc cao có nguồn gốc lừ hạt nhân. Những "điện tứ hạt nhân” này có tính chãt giông hệt như1các điện (ứ nguyên tử, nghíaChương 1: Giới thiệu về bức xạ1.1. Phóng xạ và hoạt độ phóng xạ1.1.1Giới thiệuMột vài chất tồn tại trong tự nhiên cấu tạo lừ những nguyên từ được phát Bài giảng An toàn bức xạ và An toàn điện trong y tế các hạt có khối lượng bảng khối lượng của điện tử nhưng mang một đơn vị điện tích dương, và được gọi là bức xạ pôzitrôn. Mặc dù kém quan trọng hơn các hạt p âm về mặt bào vệ an toàn bức xạ, nhưng những hiếu biết về các pôzitrôn vân căn thiết đẽ hiếu được một số cơ chế phân rà phóng xạ. Khi nói bức Bài giảng An toàn bức xạ và An toàn điện trong y tế xạ bêta là có ý bao hàm cả p (điện từ) và p* (pôzitrôn). Trong các thuật ngừ sứ dụng hàng ngày, bức xạ bêta thường đế chi loại bêta âm (P).Bức xạ gammBài giảng An toàn bức xạ và An toàn điện trong y tế
a (y) thuộc về một loại gọi là bức xạ điện từ. Loại bức xạ này gôm nhùng lượng tử (quantum) hoặc các bó năng lượng được truyền dưới dạng một chuyến độChương 1: Giới thiệu về bức xạ1.1. Phóng xạ và hoạt độ phóng xạ1.1.1Giới thiệuMột vài chất tồn tại trong tự nhiên cấu tạo lừ những nguyên từ được phát Bài giảng An toàn bức xạ và An toàn điện trong y tế ụ thuộc vào bước sóng cùa bức xạ theo tỷ lệ nghịch, nghĩa là E oc 1/X với E là năng lượng cùa mồi lượng từ hoặc proton của bức xạ điện từ và X là bước sóng cùa bức xạ đó.Tât cả các bức xạ điện lù’ di chuyển trong chân không với cùng một vận tốc là 3xl08 m/s. Vận tõc của chúng giảm đi trong các môi t Bài giảng An toàn bức xạ và An toàn điện trong y tế rường đặc, tuy nhiên trong không khí độ suy giàm nhò không đáng kẽ.Một loại bức xạ điện tù' khác giống với bức xạ Y vẽ nhiêu mặt là bức xạ tia X. Sự kBài giảng An toàn bức xạ và An toàn điện trong y tế
hác nhau chú yếu giừa hai loại bức xạ này nằm ở nguồn gõc cùa chúng. Trong khi các tia Y sinh ra từ nhừng biên dôi trong hạt nhân thì các tia X được pChương 1: Giới thiệu về bức xạ1.1. Phóng xạ và hoạt độ phóng xạ1.1.1Giới thiệuMột vài chất tồn tại trong tự nhiên cấu tạo lừ những nguyên từ được phát Bài giảng An toàn bức xạ và An toàn điện trong y tế lectronvôn lã năng lượng thu được bới một điện tứ khi đi qua một hiệu diện thẽ một vôn (V).Ví dụ, trog õng (id catõt cùa một máy thu vô (uyên truyền hình các điện tứ được gia tốc từ súng điện tứ đen màn hình qua một hiệu điện thế cõ' 10.000 vỏn. Do vậy. các điện tứ đó có năng lượng là 10.000 eV khi Bài giảng An toàn bức xạ và An toàn điện trong y tế c húng dập vào màn hình.Electronvôn là một do*n vị rãt nhí), vì năng lượng bức xạ thường clưực tính bàng kilo (1.000) hoặc mêga ( 1.000.000) electronvBài giảng An toàn bức xạ và An toàn điện trong y tế
ôn:Một kiloelectronvôn = 1 keV = 1.000 eVMột mêgaelectronvôn = 1 MeV = 1.000 keV = 1.000.000 eVElectronvôn cùng là một đơn vị đo năng lượng cho các bứChương 1: Giới thiệu về bức xạ1.1. Phóng xạ và hoạt độ phóng xạ1.1.1Giới thiệuMột vài chất tồn tại trong tự nhiên cấu tạo lừ những nguyên từ được phát Bài giảng An toàn bức xạ và An toàn điện trong y tế nhỏ hơn nhiêu so với vận tốc ánh sáng, thì có dộng năng (Ek) là:Ek (1 /2) mừ(cần phải hiệu chình công thức trên nẽu hạt di chuyên với vận lõc gần với vận tốc ánh sáng). Một hạt nhó như điện tú’ cần phái có vận tốc cao hơn nhiều so với một hạt nặng hơn, chẳng hạn như hạt a. đe chúng có cùng một động Bài giảng An toàn bức xạ và An toàn điện trong y tế năng.Trong trường hựp bức xạ diện lừ, năng lượng tỳ lệ nghịch với bước sóng cùa bức: xạ dó. vì vậy các bức: xạ có bước sóng ngân hơn thì Cỏ các năngBài giảng An toàn bức xạ và An toàn điện trong y tế
lượng cao hơncác bức xạ với các bước sóng dài hơn.1.1.4Cơ chê phân rà bức xạ3Các hạt nhân của các nguyên tô nặng tồn tại trong tự nhiên thường kém bênChương 1: Giới thiệu về bức xạ1.1. Phóng xạ và hoạt độ phóng xạ1.1.1Giới thiệuMột vài chất tồn tại trong tự nhiên cấu tạo lừ những nguyên từ được phát Bài giảng An toàn bức xạ và An toàn điện trong y tế sô prôtôn và nơtrôn xuống tương ứng còn 90 và 144. Điều này có nghía là các hạt nhân đó bây giờ có số nguyên tứ (Z) là 90 và số khối là 234, được đặt tên là thori-234. Quá trinh phân rà được biêu thị như sau:92 u -> 2a + onhoặc, thông thường hơn là:2“u -> “’ThMột ví dụ khác là quá trình phân rà của Bài giảng An toàn bức xạ và An toàn điện trong y tế poloni-218 (218Po) băng cách phát xạ anpha và biến đoi thành chi-2 ■ 4 ( 'Pb):JJ«po _«_> JHpbCác hạt nhân nặng có nhiêu nơtrôn hơn là prôtôn. Phát xạBài giảng An toàn bức xạ và An toàn điện trong y tế
hạt anpha sè làm giám số lượng của mói loại hạt đi 2 nhưng tỷ lệ giảm hạt cùa nơtrôn nhỏ hơn so với cùa prôtôn. Hiệu ứng phát xạ hạt anpha do vậy sè tChương 1: Giới thiệu về bức xạ1.1. Phóng xạ và hoạt độ phóng xạ1.1.1Giới thiệuMột vài chất tồn tại trong tự nhiên cấu tạo lừ những nguyên từ được phát Bài giảng An toàn bức xạ và An toàn điện trong y tế không bẽn đó. Thay vào đó. một nơtrôn trong hạt nhân sẽ biến dõi thành một prôtôn bằng cách phát ra một hạt bêta, nghĩa là một điện từ tốc độ cao:in -> Ịp + pHiện tượng này được gọi là phát xạ bêta. Trong trường hợp của 23JTh tạo thành từ sự phân rà ơ của 238u, các hạt nhân sê tiếp tục phân ra bảng Bài giảng An toàn bức xạ và An toàn điện trong y tế phát xạ |3 và biên đôi thành protactini-234 (23JPa):Chương 1: Giới thiệu về bức xạ1.1. Phóng xạ và hoạt độ phóng xạ1.1.1Giới thiệuMột vài chất tồn tại trong tự nhiên cấu tạo lừ những nguyên từ được phátChương 1: Giới thiệu về bức xạ1.1. Phóng xạ và hoạt độ phóng xạ1.1.1Giới thiệuMột vài chất tồn tại trong tự nhiên cấu tạo lừ những nguyên từ được phátGọi ngay
Chat zalo
Facebook