GIÁO TRÌNH DỊCH TỄ HỌC
➤ Gửi thông báo lỗi ⚠️ Báo cáo tài liệu vi phạmNội dung chi tiết: GIÁO TRÌNH DỊCH TỄ HỌC
GIÁO TRÌNH DỊCH TỄ HỌC
§1. ĐỊNH NGHĨA VÊ DỊCH TỄ HỌC1.Định nghĩa vê dịch tề họcDịch tẻ học trong tiếng Anh là epidemiology. Thuật ngữ này có nguồn gốc từ tiếng Hy lạp bao gồ GIÁO TRÌNH DỊCH TỄ HỌC ồm: "epi" (upon) có nghĩa là dựa trên và "demos’’ có nghĩa là quân thế hay dân số, là "logos" có nghĩa lã môn khoa học. Với cách phân tích thuật ngữ như trên cho chúng ta hiểu được phân nào vẽ định nghĩa cùa môn học. Đó chính là môn học nghiên cứu các vấn đề liên quan đến sức khỏe ờ cấp độ quần thể. GIÁO TRÌNH DỊCH TỄ HỌC Trước đây người ta định nghĩa dịch tễ học là môn học nghiên cứu về mối liên quan giữa tác nhân gầy bệnh, yếu tố truyền lây, môi trường và vật chủ. ĐâyGIÁO TRÌNH DỊCH TỄ HỌC
có thế nói là định nghĩa chung về dịch tể nhưng chưa cho thấy sự khác biệt giữa môn học này và những môn khoa học khác chẳng hạn như sỉnh thái bệnh, §1. ĐỊNH NGHĨA VÊ DỊCH TỄ HỌC1.Định nghĩa vê dịch tề họcDịch tẻ học trong tiếng Anh là epidemiology. Thuật ngữ này có nguồn gốc từ tiếng Hy lạp bao gồ GIÁO TRÌNH DỊCH TỄ HỌC sỉnh học trong việc xác định môi quan hệ cùa các yếu tố cẩu thành bệnh vừa kê trên.Theo Last (1995) định nghĩa dịch tễ học là món học nghiên cứu về sự phân bố, các yếu tố liên quan đến bệnh (hoặc một trạng thái liên quan đến sức khóe) trong một quần thẽ xác định, ứng dụng nghiên cứu của môn học này GIÁO TRÌNH DỊCH TỄ HỌC để việc kỉẽm soát dịch bệnh. Trong đó các thành phân trong định nghĩa được giai thích như sau-Sự phân bố bao gôm phàn bố theo thời gian, không gian, nGIÁO TRÌNH DỊCH TỄ HỌC
hóm... cùa thú mang bệnh.-Các yểu tố lỉẻn quan (determinants): là các yẽu tó như sinh lý, sinh học, mỏi trường, xã hội... có thể liên quan đến bệnh. C§1. ĐỊNH NGHĨA VÊ DỊCH TỄ HỌC1.Định nghĩa vê dịch tề họcDịch tẻ học trong tiếng Anh là epidemiology. Thuật ngữ này có nguồn gốc từ tiếng Hy lạp bao gồ GIÁO TRÌNH DỊCH TỄ HỌC và tình trạng bệnh khảo sát.-Bệnh (hoặc một trạng tháỉ liên quan đến sức khỏe): là mục đích chính của nghiên cứu dịch tể học. Thông thường người ta hay đ'ê cập đến bệnh, tuy nhiên mờ rộng hơn có thể nóỉ Lã bất cứ tình trạng nào có liên quan đến sức khoẻ được quan tâm khảo sát trong nghiên cứu. Tron GIÁO TRÌNH DỊCH TỄ HỌC g các phân trình bày dưới đây, chúng tôi vẫn dùng từ "bệnh ” đẽ mô tà vấn đ'ê liên quan đến sức khỏe (dôi khí thật sự không phàỉ Lã bệnh) đẽ ngườ đọcGIÁO TRÌNH DỊCH TỄ HỌC
dể hình dung.Mục tiêu cùa dịch tẻ học nhìn chúng được thẽ hiện thành các ý như sau1.Xác định mức độ cùa bệnh trong quần thế2.Xác định các yếu tố nguy §1. ĐỊNH NGHĨA VÊ DỊCH TỄ HỌC1.Định nghĩa vê dịch tề họcDịch tẻ học trong tiếng Anh là epidemiology. Thuật ngữ này có nguồn gốc từ tiếng Hy lạp bao gồ GIÁO TRÌNH DỊCH TỄ HỌC hừ nghiệm các phương pháp mới5.Làm cơ sờ cho việc ban hành chính sách và những quy định cùa cơ quan nhà nước trong việc kiẽm soát dịch bệnhGiáo trinh mòn Dịch tề học - TS. Lẻ Thanh Hiển - ĐH Nông Lain TpHCMLưu hành nội bộ22.Phân loại các nghiên cứu dịch tễ họcCác nghiên cứu về dịch tễ học thật ra có GIÁO TRÌNH DỊCH TỄ HỌC liên quan với nhau nên khó có thê phân chia ra thành các nhóm nhất định. Dựa vảo bàn chất cùa nghiên cứu và mục tiêu chung của dịch tễ học người ta cGIÁO TRÌNH DỊCH TỄ HỌC
ó thê chia thành các nhóm sau-Dịch tễ học mô tà (descriptive epidemiology): Đây là nhóm các nghiên cứu phục vụ cho mục tiêu đầu tiên cùa dịch tễ học. §1. ĐỊNH NGHĨA VÊ DỊCH TỄ HỌC1.Định nghĩa vê dịch tề họcDịch tẻ học trong tiếng Anh là epidemiology. Thuật ngữ này có nguồn gốc từ tiếng Hy lạp bao gồ GIÁO TRÌNH DỊCH TỄ HỌC ế nào... Các nghiên cứu này cho biết được mức độ thiệt hại mà ngành chăn nuôỉ hay sức khỏe cộng đồng cần quan tâm.-Dịch tễ học phân tích (analytic epidemiology): Những nghỉên cứu này dùng các phương pháp thống kê và các cách bố trí quan sát hoặc nghỉẻn cứu dịch tễ học để phục vù cho mục tiêu thứ hai GIÁO TRÌNH DỊCH TỄ HỌC , có nghĩa là xác định được mối liên quan giữa các yếu tố nguy cơ và tình trạng bệnh. Mối liên quan này được thể hiện qua các thông số toán học-Dịch tGIÁO TRÌNH DỊCH TỄ HỌC
ễ học lâm sàng: là các nghiên cứu dịch tẻ học ứng dụng trong lâm sàng. Trong đó bao gồm các nghiên cứu về dịch tễ học huyết thanh học (seroepidemiolog§1. ĐỊNH NGHĨA VÊ DỊCH TỄ HỌC1.Định nghĩa vê dịch tề họcDịch tẻ học trong tiếng Anh là epidemiology. Thuật ngữ này có nguồn gốc từ tiếng Hy lạp bao gồ GIÁO TRÌNH DỊCH TỄ HỌC (spatial epidemiology'): cùng với sự phát triển của công nghệ thông tín, những ứng dụng về hệ thống G1S (geographical information system) người ta đã thực hiện các nghiên cứu vè sự phân bố cũng như phân tích các yểu tố nguy cơ đến bệnh về mặt phân bố không gian.-Ngoài ra, sự phát trỉến chuyên sau t GIÁO TRÌNH DỊCH TỄ HỌC ừng lĩnh vực cũng đã thúc đấy khả năng ứng dụng dịch tễ học chuyên sâu. Châng hạn như một số ngành dịch tễ học mới được nghiên cứu như dịch tể học phâGIÁO TRÌNH DỊCH TỄ HỌC
n tử (molecular epidemiology), dịch tể học dinh dưỡng (nutritional epidemiology).3.Lịch sử ngành dịch tễ họcCùng với sự ra đời cùa nhiều ngành khoa họ§1. ĐỊNH NGHĨA VÊ DỊCH TỄ HỌC1.Định nghĩa vê dịch tề họcDịch tẻ học trong tiếng Anh là epidemiology. Thuật ngữ này có nguồn gốc từ tiếng Hy lạp bao gồ GIÁO TRÌNH DỊCH TỄ HỌC h nào đó phân bố trong nước, không khí và lây truyền cho con người. Tuy nhiên đây chi là những ý tường khái niệm mờ đâu trong việc định hướng phát trỉẽn một ngành khoa học mới nghiên cứu vẽ các tác nhân liên quan đến bệnh tật.Cùng vói sự phát trỉến cùa các ngành khoa học khác đặc biệt là vỉ sinh vật GIÁO TRÌNH DỊCH TỄ HỌC học, Dịch tẻ học được định hình rõ ràng hơn là môn khoa học nghiên cứu về phân bố bệnh và nguyên nhận gây bệnh. Dịch tề học ờ giai đoạn này được gọỉGIÁO TRÌNH DỊCH TỄ HỌC
là dịch tề học cổ điển. Phàỉ nóỉ đến những nâm 1854 khỉ John Snow phát trỉẽn phương pháp tư duy toán học đẽ xác định nguồn gốc của bệnh dịch tà ờ Lond§1. ĐỊNH NGHĨA VÊ DỊCH TỄ HỌC1.Định nghĩa vê dịch tề họcDịch tẻ học trong tiếng Anh là epidemiology. Thuật ngữ này có nguồn gốc từ tiếng Hy lạp bao gồ GIÁO TRÌNH DỊCH TỄ HỌC o dịch tễ học trong việc xác định mối liên quan giữa yếu tố nguy cơ và bệnh tật. Có thể kể đến Ronald Ross, Anderson Gray, McKendrick là những nhà khoa học đỉGiáo trinh môn Dịch tề học - TS. Lẽ Thanh Hiền - ĐH Nóng Lãm TpHCMLưu hành nội bộ3tiên phong và mờ đường cho sự phát triên cúa dịch tể học hiệ GIÁO TRÌNH DỊCH TỄ HỌC n dại. Richard Doll và Austin Bradford Hill vào năm 1954 đà xuất bàn một nghiên cứu vè mối quan hệ giừa thuốc lá ung thư phối. Đây dược xcm là nghiênGIÁO TRÌNH DỊCH TỄ HỌC
cứu cơ bản và diên hình nhất cùa dịch tễ học hiện đại với sự kêí hựp cùa toán học trong việc giải quyết vân đè vè bệnh học cùa môn dịch tễ học. Ngày n§1. ĐỊNH NGHĨA VÊ DỊCH TỄ HỌC1.Định nghĩa vê dịch tề họcDịch tẻ học trong tiếng Anh là epidemiology. Thuật ngữ này có nguồn gốc từ tiếng Hy lạp bao gồ GIÁO TRÌNH DỊCH TỄ HỌC an trong việc gây bệnh nhằm mục đích ngăn ngừa bệnh tật cho con người và gia súc.4.Các phân mềm hỗ trọ- các nghiên cứu về dịch tẽ họcHiện nay có khá nhiều các phân mèm (software) SỪ dụng trên máy Lính giúp hỗ trợ các nghiên cứu về dịch te học. Mồi phần mồm có những diem mạnh khác nhau. Như chúng La GIÁO TRÌNH DỊCH TỄ HỌC đà biết thì dịch lễ học hiện đại là môn học gắn liên với thống kê học nên các phần mèm chuyên dùng trong thống kê được sử dụng râì nhiều trong dịch lễGIÁO TRÌNH DỊCH TỄ HỌC
học. Các phân mom bao gồm Stata, SPSS, Minitab, SAS... dược sử dụng khá rộng rãi. Trong khuôn khố của tài liệu này chúng lôi sè SỪ dụng phần mềm SPSS§1. ĐỊNH NGHĨA VÊ DỊCH TỄ HỌC1.Định nghĩa vê dịch tề họcDịch tẻ học trong tiếng Anh là epidemiology. Thuật ngữ này có nguồn gốc từ tiếng Hy lạp bao gồ GIÁO TRÌNH DỊCH TỄ HỌC quả cùa sự tương tác giữa các yếu tố bao gồm vật chù (con thú, người), yếu tố gây bệnh (vi nít, vi khuấn...) và môi trường (chắng hạn sự vây nhiễm nguón nước). Mặc dù một số bệnh có nguồn gốc từ di truyền nhưng nhìn chung sự biếu hiện bệnh cũng liên quan đến mỏl trưừng, tuy nhiên mổỉ quan hệ giữa cá GIÁO TRÌNH DỊCH TỄ HỌC c yểu tố này khác nhau ờ mỗỉ bệnh. Rất nhiều nguyên lý vè sự truyền bệnh được đè ra đẽ giàỉ thích sự xuất hỉện các bệnh trong quàn thể. Những nguyên lGIÁO TRÌNH DỊCH TỄ HỌC
ý này thường đề cập những bệnh truyèn nhiễm như là nhừng mô hình minh họa. Vì vậy trong chương này chúng tôi đè cập nhiều về những bệnh truyền nhiễm, §1. ĐỊNH NGHĨA VÊ DỊCH TỄ HỌC1.Định nghĩa vê dịch tề họcDịch tẻ học trong tiếng Anh là epidemiology. Thuật ngữ này có nguồn gốc từ tiếng Hy lạp bao gồ§1. ĐỊNH NGHĨA VÊ DỊCH TỄ HỌC1.Định nghĩa vê dịch tề họcDịch tẻ học trong tiếng Anh là epidemiology. Thuật ngữ này có nguồn gốc từ tiếng Hy lạp bao gồGọi ngay
Chat zalo
Facebook