Tiếp cận hệ thống trong nghiên cứu môi trường và phát triển
➤ Gửi thông báo lỗi ⚠️ Báo cáo tài liệu vi phạmNội dung chi tiết: Tiếp cận hệ thống trong nghiên cứu môi trường và phát triển
Tiếp cận hệ thống trong nghiên cứu môi trường và phát triển
NGl YÉN ĐÌNH HOÈ - vũ VĂN HIÉƯTIÉP CẬN HỆ THỐNG TRONG NGHIÊN CỬU MÔI TRƯỜNG VÀ PHÁT TRIỂNNHÁ XƯẲT BĂN ĐẠI HỌC QVỎC GIA HÀ NỌIGiới thiệu chungVài nét v Tiếp cận hệ thống trong nghiên cứu môi trường và phát triển về lịch sừ cùa Tiếp cận Hệ thốngNăm 1927 là một mốc thời gian quan trọng nhất trong lịch sử tư duy hiện đại: đó là năm Einstein đưa ra lý thuyết Trường thống nhất và nhóm khoa học Copenhagen công bố chinh thức về lý thuyết Cơ học lượng tứ Theo thuyết Cơ học lương tư. the giới khách quan không gì khá Tiếp cận hệ thống trong nghiên cứu môi trường và phát triển c hơn lã sự chuyên động của các luật quark có kích thước 10’■ mét. tuy nhiên cái gọi là "hạt" quÁm này là không ton tại như những vật thê. mã chi là hTiếp cận hệ thống trong nghiên cứu môi trường và phát triển
ệ quã của các mối tương úc giừa các trường phi vật chât. Từ các “hạt" quark, nhùng vi hệ thống đau tiên được hĩnh thành (proton và nơtron) đế sau đó xNGl YÉN ĐÌNH HOÈ - vũ VĂN HIÉƯTIÉP CẬN HỆ THỐNG TRONG NGHIÊN CỬU MÔI TRƯỜNG VÀ PHÁT TRIỂNNHÁ XƯẲT BĂN ĐẠI HỌC QVỎC GIA HÀ NỌIGiới thiệu chungVài nét v Tiếp cận hệ thống trong nghiên cứu môi trường và phát triển n tử (d 1O*10 mét). Một hệ thống gồm 2 nguyên tử hyđrò và 1 nguyên tữ ôxy xuất hiện, đó chinh là phân tư nước - H;O một hợp phần cơ bân cúa thế giới sống có những tính chất đặc biệt mà các yếu tố tạo nên nó không có.Thế giói khách quan ngày nay trên Trái Đất chi bao gom toàn là các hệ thống có cấu Tiếp cận hệ thống trong nghiên cứu môi trường và phát triển trúc, tính chất và quy mô rất khác nhau, từ những hệ thong vô cơ đơn giàn cho đến các hệ xà hôi nhãn văn phức tọp Các hệ thong xuất hiện tiên hóa. suyTiếp cận hệ thống trong nghiên cứu môi trường và phát triển
thoái, tan rà... theo nhùng quy luật riêng Tuy nhiên, con người nhận diên và hiêu biêt về hệ thống lại rất muộn.Sư nhận diện các hệ thong khá muộn màNGl YÉN ĐÌNH HOÈ - vũ VĂN HIÉƯTIÉP CẬN HỆ THỐNG TRONG NGHIÊN CỬU MÔI TRƯỜNG VÀ PHÁT TRIỂNNHÁ XƯẲT BĂN ĐẠI HỌC QVỎC GIA HÀ NỌIGiới thiệu chungVài nét v Tiếp cận hệ thống trong nghiên cứu môi trường và phát triển ực chuyên ngành và các chuyên gia có chuyên môn sâu về một lình vực hẹp.•>Các hệ thống - ngược lại - là nhìmg lông ihê. chi có thê nhận diện Iren cơ sờ phân lích hên ngành, đa ngành vã gian ngànhNăm 1956 đánh dấu sự xuất hiện cua tiếp cận hệ thống VỚI công trình của nhà sinh vậl học người áo có lên Tiếp cận hệ thống trong nghiên cứu môi trường và phát triển là Ludwig von BcrlalanlTy, "Học thuyết chung về hệ thong”.‘'Hệ thống ỉà một tống thè, duy tri sự tồn tạihằng sự lương lác giữa các lò phần lạo nên nõTiếp cận hệ thống trong nghiên cứu môi trường và phát triển
■■.IIọc thuyết cua Bertalantìy chi rõ cách thức dũng dẩn mà con người xây dụng khái niệm vê ihực tại xung quanh mình, đóng ihời cùng là một liếp cận sNGl YÉN ĐÌNH HOÈ - vũ VĂN HIÉƯTIÉP CẬN HỆ THỐNG TRONG NGHIÊN CỬU MÔI TRƯỜNG VÀ PHÁT TRIỂNNHÁ XƯẲT BĂN ĐẠI HỌC QVỎC GIA HÀ NỌIGiới thiệu chungVài nét v Tiếp cận hệ thống trong nghiên cứu môi trường và phát triển đa ngành và liên ngành. Ở dâu có sự da dạng kiến thức khoa học dược sư dụng chồng chập trong cùng một hệ phương pháp dế giai quyết cùng một vấn dề. ờ đõ tiếp cận hệ thống dược ứng dụng và phát triền.Nhùng lý do trên cho thấy tại sao tiếp cận hệ thống lại phát trién mạnh khi nó gắn với lĩnh vực nghi Tiếp cận hệ thống trong nghiên cứu môi trường và phát triển ên cứu mòi trường và phát triển - mãnh dất đa dạng dôi hói cua các kiến thức liên ngành vã da ngành. Còng trinh của Clayton và đồng nghiệp. 1997 [7] cTiếp cận hệ thống trong nghiên cứu môi trường và phát triển
hính thức mơ đầu cho giai đoạn nãy vi nó cung cấp một bộ công cụ sắc sảo dựa trên tiếp cận hệ thống cho phát tnên bền vừng.• Những nền tàng khoa học -NGl YÉN ĐÌNH HOÈ - vũ VĂN HIÉƯTIÉP CẬN HỆ THỐNG TRONG NGHIÊN CỬU MÔI TRƯỜNG VÀ PHÁT TRIỂNNHÁ XƯẲT BĂN ĐẠI HỌC QVỎC GIA HÀ NỌIGiới thiệu chungVài nét v Tiếp cận hệ thống trong nghiên cứu môi trường và phát triển thiện râl nhanh do lính thực lien cao của nó. riếp cận Hệ thống không hĩnh thành mọt cách đon độc. Mọi sô thành lựu khoa học sau đó đà xuâl hiện góp phần cho "Học thuyết chung về hệ thống" cùa Bertalanííy phát trièn. Đỏ là lý thuyết Nhiều loạn (chaos) vã Hình học Gồ ghề (fractal geometry).3Vào đầu n Tiếp cận hệ thống trong nghiên cứu môi trường và phát triển hững năm 1970. mội sổ nhà khoa học Âu. Mỳ bắt đầu chú V đến hiện tượng mất trật tự của khí quyên, đặc tinh sóng gió cua mặt nước, sự tăng giam số lượnTiếp cận hệ thống trong nghiên cứu môi trường và phát triển
g cá thể trong các quần thê sinh vật hoang dà. biến động giá ca cùa các mặt hàng. các vụ kẹt xe trên đường giao thông... Đày Là nhưng hệ động lực mà sNGl YÉN ĐÌNH HOÈ - vũ VĂN HIÉƯTIÉP CẬN HỆ THỐNG TRONG NGHIÊN CỬU MÔI TRƯỜNG VÀ PHÁT TRIỂNNHÁ XƯẲT BĂN ĐẠI HỌC QVỎC GIA HÀ NỌIGiới thiệu chungVài nét v Tiếp cận hệ thống trong nghiên cứu môi trường và phát triển ặc trưng cho một hệ động lực mà hành vi của nó trong không gian pha phu thuộc một cách cực kỳ nhạy cam vào các điểu kiện rat mờ nhạt, rắt tán man ban đằu. Lý thuyết Nhiều loạn Là khoa hoc về các quá trinh chứ không phái về các trạng thái cụ thè. về cái sắp hình thành chứ không phái của cái đã xác Lậ Tiếp cận hệ thống trong nghiên cứu môi trường và phát triển p (Nguyên Ngọc Giao, 1998. [2]). Lý thuyết Nhiễu loạn được coi Là cuộc cách mạng khoa học lón đứng hàng thứ ba sau thuyết Tương đối và Cơ học lượng tửTiếp cận hệ thống trong nghiên cứu môi trường và phát triển
thuyết Tương đối phá bõ quan niệm về không gian, thời gian tuyệt đối; thuyết Cơ hoc lương tư phá bó quan niệm về thế giới vật chất có thê cân. đong, NGl YÉN ĐÌNH HOÈ - vũ VĂN HIÉƯTIÉP CẬN HỆ THỐNG TRONG NGHIÊN CỬU MÔI TRƯỜNG VÀ PHÁT TRIỂNNHÁ XƯẲT BĂN ĐẠI HỌC QVỎC GIA HÀ NỌIGiới thiệu chungVài nét v Tiếp cận hệ thống trong nghiên cứu môi trường và phát triển theo thời gian hoàn toàn có thê xác định được nếu ta biết được ưạng thái ở một thời diêm trước đó -thòng qua các định luật vật lý).Lý thuyết Nhiều loạn đánh dấu việc chấm dứt sự phân cách giừa các lĩnh vực khoa học khác nhau, nó đòi hói cách nhìn thế giói như một tông thê. đó chinh là bậc thang cơ b Tiếp cận hệ thống trong nghiên cứu môi trường và phát triển ân dần den sự phát triển mạnh của lý thuyết hệ thống sau này.Lý thuyết Nhiều loạn có quan hê khảng khít VỚI Hình hoc Gồ ghe tức là hĩnh học về các hìnTiếp cận hệ thống trong nghiên cứu môi trường và phát triển
h dạng đặc trưng băng thử nguyên thập phân. Đó là những hình dạng lớn hơn một diêm nhưng nhó hơn một đoạn, lớn hơn một đường nhưng nhó hơn một mặt. lớNGl YÉN ĐÌNH HOÈ - vũ VĂN HIÉƯTIÉP CẬN HỆ THỐNG TRONG NGHIÊN CỬU MÔI TRƯỜNG VÀ PHÁT TRIỂNNHÁ XƯẲT BĂN ĐẠI HỌC QVỎC GIA HÀ NỌIGiới thiệu chungVài nét v Tiếp cận hệ thống trong nghiên cứu môi trường và phát triển ân. Đó chinh là hình ảnh của các hệ sản xuất. Chinh các hệ gồ ghề mới là dạng tồn tại thực tiền và tạo ra sự da dạng của mồi trường.Các hệ thống gồ ghề nẳm trong khoáng trung gian giữa thế giới các nhiễu loạn không kiêm soát được và thế giới có trật tự thái quá. cứng đọng của hình học Euclide. Thuật Tiếp cận hệ thống trong nghiên cứu môi trường và phát triển ngữ go ghề (fractal) do Mandelbrot đề xuat lần đầu năm 1977. hơn 20 năm sau khi "Học thuyết chung về hệ thống" ra đời. Chính nhờ lý thuyết cùa MandelTiếp cận hệ thống trong nghiên cứu môi trường và phát triển
brot mà lý thuyết hệ thống tử mức độ chi áp dụng cho sinh học và sinh thái học trở nên có khả năng áp dụng sang các hệ thống đa chiều của xã hội. Ở đâNGl YÉN ĐÌNH HOÈ - vũ VĂN HIÉƯTIÉP CẬN HỆ THỐNG TRONG NGHIÊN CỬU MÔI TRƯỜNG VÀ PHÁT TRIỂNNHÁ XƯẲT BĂN ĐẠI HỌC QVỎC GIA HÀ NỌIGiới thiệu chungVài nét v Tiếp cận hệ thống trong nghiên cứu môi trường và phát triển au đê hoàn thiện thèm cho lý thuyết khoa học mới này. Tuy nhiên, việc mơ rộng lý thuyết hè thống sang lình vực xã hôi (mồi trường và phát tnèn) còn phái chờ đợi thêm sự xuất hiện của một hệ phương pháp nửa. đó là hệ phương pháp kiến tạo chi sổ.Thập niên 1990 được đánh dấu bang sư xuất hiên các chi s Tiếp cận hệ thống trong nghiên cứu môi trường và phát triển ố đo lường sự tiến bộ xà hội cua Chương trình Phát triển Liên Hơp Quốc UNDP. Đó Là các chi số như HDI (chỉ số phát tnến nhàn văn), HPI (chi số nghẽo nTiếp cận hệ thống trong nghiên cứu môi trường và phát triển
hân văn), CPM (độ do nghèo tiềm năng), GDI (chi sổ phát triên giói) v.v... Đây là một hệ phương pháp xác định gằn đúng chất lượng cúa các hệ thống xà NGl YÉN ĐÌNH HOÈ - vũ VĂN HIÉƯTIÉP CẬN HỆ THỐNG TRONG NGHIÊN CỬU MÔI TRƯỜNG VÀ PHÁT TRIỂNNHÁ XƯẲT BĂN ĐẠI HỌC QVỎC GIA HÀ NỌIGiới thiệu chungVài nét v Tiếp cận hệ thống trong nghiên cứu môi trường và phát triển P đà mơ ra phương hướng mới nham đo lường chất lượng một hệ thống xà hội đa chiêu băng một so ít chiều đặc trưng, mỗi chiều được xác định qua tý lệ giừa mức độ dạt được so với mức độ kỷ vọng. Đây là một hệ phương pháp có ý nghĩa thực tiễn rất lớn: đánh giá một hệ thống phức tạp. hồn độn bằng một con Tiếp cận hệ thống trong nghiên cứu môi trường và phát triển số đơn gián, và do đó mà một hệ thống không thê quán trị đươc trơ thành một hệ5thống mà nhà quân lý có thê ảnh hưởng được.Tóm lại: lý thuyết Nhiều loTiếp cận hệ thống trong nghiên cứu môi trường và phát triển
ạn, lý thuyết về các hệ thống gồ ghề và hệ phương pháp kiến tạo chi số là nhùng hòn đá tang cúa sự phát triên lý thuyết hệ thòng trong lình vực bão vệNGl YÉN ĐÌNH HOÈ - vũ VĂN HIÉƯTIÉP CẬN HỆ THỐNG TRONG NGHIÊN CỬU MÔI TRƯỜNG VÀ PHÁT TRIỂNNHÁ XƯẲT BĂN ĐẠI HỌC QVỎC GIA HÀ NỌIGiới thiệu chungVài nét v Tiếp cận hệ thống trong nghiên cứu môi trường và phát triển thống" cùa Phan Dũng (1996) [ 1] có lè là tài liệu đầu tiên về lý thuyết hê thống ờ Việt Nam. Đây là tập tài liệu sứ dung lý thuyết Hê thống làm cơ sờ cua sáng tạo khoa học chứ chưa nham ứng dung vào các hê thống thực tiền.Lý thuyết Hệ thống được Nguyễn Đinh Hoè (1998, 1999, 2002. 2005) [3. 4, 5. 6] Tiếp cận hệ thống trong nghiên cứu môi trường và phát triển sư dụng đê nghiên cứu cáo hệ thống chăn tha gia súc có sửng, nuôi trồng thúy sàn. các hệ thống sinh thái nhân văn nhạy cam và đánh giá các dư án phátTiếp cận hệ thống trong nghiên cứu môi trường và phát triển
triên bang sơ đổ killing logic. Trên cơ sở này. mòn học "Tiếp cận hệ thống trong nghiên cứu mòi trường và phát triên được dưa vào giáng dạy tại khoa NGl YÉN ĐÌNH HOÈ - vũ VĂN HIÉƯTIÉP CẬN HỆ THỐNG TRONG NGHIÊN CỬU MÔI TRƯỜNG VÀ PHÁT TRIỂNNHÁ XƯẲT BĂN ĐẠI HỌC QVỎC GIA HÀ NỌIGiới thiệu chungVài nét v Tiếp cận hệ thống trong nghiên cứu môi trường và phát triển cơ sớ các nghiên cứu thực tiền cũng như nguồn tài liệu tham khảo mới ngày càng phong phú hơn. Đáng chú ý có các tài liệu về tư duy hệ thống của ứng dụng lý thuyết hệ thống vào quân trị doanh nghiệp [12. 19].Như vậy, những năm đầu thế kỹ 21 dành dấu bước phát triển ứng dụng ồ ạt cùa tiếp cận hệ thốn Tiếp cận hệ thống trong nghiên cứu môi trường và phát triển g vào các hệ sán xuất, vào nghiên cửu phát triên. Mỗi bước phát triền đòi hói lý thuyết hệ thống phái được hoàn thiện thêm và ngày càng được các nhà kTiếp cận hệ thống trong nghiên cứu môi trường và phát triển
hoa học. các nhã quân lý tài nguyên, mòi trường và các hệ sân xuất chù ý rộng rãi.♦Cấu trúc cua giáo trìnhGọi ngay
Chat zalo
Facebook