Luận văn đánh giá tác động của biến đổi khí hậu đến sản xuất lúa tại đồng bằng sông cửu long theo kịch bản biến đổi khí hậu

1

MỜ ĐÀU

• 1. Tính cap thiết cùa dề tài

Chủng ta dang sống ớ một giai doạn lịch sư mà ca thế giới dều dang nồ lực lìm hiêu những lác động và các giãi pháp hạn che lác động của Bien đôi khi hậu lới cưộc sống con người. Hội nghị thượng dinh toàn cầu về phát triền bền vừng tại Johannesburg (Cộng hòa Nam Phi) nấm 2002 đà nhận định rang nhùng hậu quá cùa biến dổi khi hậu toàn cầu trực tiếp tác dộng dến sự sinh tồn cua loài người, cụ thè đèn: tài nguyền nước, năng lượng, súc khóe con Luận văn đánh giá tác động của biến đổi khí hậu đến sản xuất lúa tại đồng bằng sông cửu long theo kịch bản biến đổi khí hậu người, nông nghiệp – an ninh lương thực và da dạng sinh học … Năm lĩnh vực này lại cỏ liên quan mật thiết với nhau. Không một quốc gia nào trên the giới có the né tránh được hậu quã cứa BDKH, trong đó có Việt Nam.

Trên bản đồ thế giới, Việt Nam Là một quốc gia cong cong hình chừ s nam trên bao lơn cùa Biến Đông thòng ra Thái Bình Dương, với hơn 75% dân số sống dọc theo 3260 km bờ Luận văn đánh giá tác động của biến đổi khí hậu đến sản xuất lúa tại đồng bằng sông cửu long theo kịch bản biến đổi khí hậu biên Trong vòng 50 nãm qua. nhiệt độ trung bình năm ơ Việt Nam đà tăng lên khoảng 0.7°C; mực nước biên đà tàng khoảng 20cm và ngày câng chiu sự tác động mạnh cùa hiện tượng El-nino. La-Nina. Theo đánh giá cùa Ngân hãng thê giới WB (2007), Việt Nam là một trong năm nước sê bị ãnh hướng nghiêm trọng cua BĐKII vã nước biền dâng, trong đó vùng Đồng bang Sòng nồng và Sông Cửu Long sè Luận văn đánh giá tác động của biến đổi khí hậu đến sản xuất lúa tại đồng bằng sông cửu long theo kịch bản biến đổi khí hậu bị chim ngập nặng nhâl. Nhùng biên đôi này thực sự đà. đang và sè làm cho thiên lai và các hiện tượng khi hậu cực đoan khác như bào lủ. hạn hán … xáy ra ngày càng lăng ve cường độ, lần suâl và mức độ khóc liệt. Nó lác động đèn lâl cá các ngành, các khu vực và đe dọa sự phát iricn bên vừng cùa việt Nam: đặc biệt là sè lác động mạnh mè đen nông nghiệp, làm nghiệp, thúy sân Luận văn đánh giá tác động của biến đổi khí hậu đến sản xuất lúa tại đồng bằng sông cửu long theo kịch bản biến đổi khí hậu . thuỹ lợi và hạ tầng nòng thôn – lã các lĩnh vực có liên quan tới cuộc sống cua 73% số dân cua cà nước, irong đó lập trung phân lớn người nghèo của Việt Nam, là đồi tượng nhạy câm và có tính tổn thương cao nhất dối vói ánh hưởng cua BĐKII.

Các nghiên cứu về BĐK.II ơ Việt Nam thực sự dược bắt dầu tir những năm 1990 tại Viện Khoa học Khi tượng Thúy văn vã MÒI trường cua các chuyên gia khi Luận văn đánh giá tác động của biến đổi khí hậu đến sản xuất lúa tại đồng bằng sông cửu long theo kịch bản biến đổi khí hậu lượng thúy vân Nguyễn Đức Ngừ, Nguyen Trọng Hiệu. Vũ Vãn I lian. Iran Việt Lien. Nguyen Duy Chinh … và nhiêu chuyền gia khác. Hầu hết công trinh nghiên cứu VC BDKH vào Inure nàm 2002 đà được tông kêl trong I hông báo Quốc gia lân thứ nhẩl của việt Nani VC BDKH nãm 2003. rhông báo quóc gia đầu liền cùa Việt Nam cùng đà kiên nghị được nhiêu phưong án giâm phát thãi khi nhà kinh, góp phần giám nhẹ BĐKII và bước dầu Luận văn đánh giá tác động của biến đổi khí hậu đến sản xuất lúa tại đồng bằng sông cửu long theo kịch bản biến đổi khí hậu dà dưa ra dược một bộ giãi pháp thích ứng với BDKH cho các ngành dề bị tồn thương như: tài nguyên nước, nông nghiệp, thủy sàn. năng lượng, còng nghiệp, giao thông vận tai. y tế vả sức khóe con người.

Nhận thức rò anh hường cùa BĐKII. Chính phủ Việt Nam dà sớm tham gia và phê chuẩn (‘ông ước Khung của Liên Hiệp Quốc về BDKH và Nghị định thư Kyoto. Ngày 03 tháng 12 năm 2007. Chinh phũ Luận văn đánh giá tác động của biến đổi khí hậu đến sản xuất lúa tại đồng bằng sông cửu long theo kịch bản biến đổi khí hậu dà có Nghị quyết sổ 60/2007/NQ- CP giao Bộ Tài nguyên và Môi trường chủ trì, phoi hợp VỚI các bộ, ngành liên quan xây dựng Chương trinh mục tiêu quốc gia ứng phó vói biến đối khí hậu. PGS. TS Trần Thục. Viên trương Viện Khoa học Khi tượng Thuỷ văn và MÔI trường được Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường giao nhiệm vụ Phó trường ban Chi đạo. Tổ trưởng Tô Soạn thao xây dựng Chương trình mục tiêu quốc Luận văn đánh giá tác động của biến đổi khí hậu đến sản xuất lúa tại đồng bằng sông cửu long theo kịch bản biến đổi khí hậu gia ứng phó VỚI biến đôi khí hậu. Một trong nhưng nội dung quan trọng của Chương trinh là xây dựng và cập nhật các kịch ban biến đối khí hậu. Mục tiêu cua việc xây dựng các kích bán này là đưa ra nhửng thông tin cơ bản vê xu the BDKH. nước biên dàng tưomg lai cho Việt Nam tương ứng với các kịch bán khác nhau về phát triển kinh tế – xà hội loàn câu. Tháng 6 năm 2009, dựa trên cơ sỡ các nghiên cứu Luận văn đánh giá tác động của biến đổi khí hậu đến sản xuất lúa tại đồng bằng sông cửu long theo kịch bản biến đổi khí hậu đà có trong và ngoài nước, các ý kiến cua các chuyên gia, các nhã quàn lý thuộc các Bộ ngành có liên quan; Bộ Tài nguyên và Môi trường đà chú tri xây dựng nên các kịch bân BDKH nước biến dàng cho Việt Nam trong thế ky 21 theo kịch ban phát thai thấp, trung bình và cao.

Mục tiêu cua việc xây dựng các kịch ban trên lã dưa ra nliìrng thòng tin cơ ban về xu thế BĐKII. nước biên dâng cho Việt Nam Luận văn đánh giá tác động của biến đổi khí hậu đến sản xuất lúa tại đồng bằng sông cửu long theo kịch bản biến đổi khí hậu trong tương lai tương ứng với các kịch bán khác nhau về phát triền kinh tế – xà hội toàn cầu (hay nói cách khác, các kịch bân được xây dựng dựa trên các tốc độ phát thãi khí nhà kính khác nhau). Dựa trên cơ sở dó; các Bộ. ngành, địa phương đánh giá các tác động có thẻ có của BĐKH đổi với các lĩnh vực kinh tế – xà hội. xây dựng và triển khai kế hoạch hành động nhâm thích ứng và giâm thiêu Luận văn đánh giá tác động của biến đổi khí hậu đến sản xuất lúa tại đồng bằng sông cửu long theo kịch bản biến đổi khí hậu tác động tiềm tàng của BĐKH trong tương lai.

Với mong muốn đóng góp một phần công sức nhó bé cùng các nhà khoa học. các nhà quản lý về BĐKH thực hiện các mục tiêu trên, tác giã của Luận văn đà lựa chọn Đe tài “Đánh giá tác động cùa hiển đôi khi hậu đến rình hình san xuất lúa tụi vùng Đồng Bằng Sông Cừu Long theo các kịch bàn Biến dôi khi hậu" làm công trình nghiên cửu luân văn thạc sì.

Từ Luận văn đánh giá tác động của biến đổi khí hậu đến sản xuất lúa tại đồng bằng sông cửu long theo kịch bản biến đổi khí hậu xưa đến nay. ĐBSCL được biết đến như một vựa lúa cùa cá nước, đóng góp hơn 50% sân lượng lúa gạo trong nước và gần so% sãn lượng xuất khâu. Do đó. việc “đánh giá tác động cùa biến đôi khí hậu đến tình hĩnh san xuất lúa gạo tại iing ĐBSCL theo các kịch bân nước biên dâng” mà tác giã lựa chọn nghiên cứu làm đề tài luận văn thạc sĩ thực sự mang tinh cap bách và thiết yếu trong giai đoạn Luận văn đánh giá tác động của biến đổi khí hậu đến sản xuất lúa tại đồng bằng sông cửu long theo kịch bản biến đổi khí hậu hiện nay.

• 2. Mục đích nghiên cứu

  • 2.1. Mục đích chung

Nghiên cửu của luận văn là tập trung vào đánh giá tác động của biến đòi khí hậu đến sán xuất lúa tại vùng ĐBSCL theo các kịch ban biền đôi khí hậu

• 2.2. Mục đích cụ thê

• – Làm rò nhừng khái niêm, những vấn đề lý luận và thực tiền về BĐK.H. những biêu hiện cúa BĐK.H trên thế giới và ờ Việt Nam. Giới thiệu các kịch bàn nước biên dâng Luận văn đánh giá tác động của biến đổi khí hậu đến sản xuất lúa tại đồng bằng sông cửu long theo kịch bản biến đổi khí hậu tại Việt Nam

• – Đánh giá thực trạng sán xuất lúa gạo tại vùng ĐBSCL trong giai đoạn hiện nay Dựa trên cơ sơ các kịch ban nước biến dâng, dánh giá tác dộng cưa nó tới tình hình sãn xuầl lúa gạo lại vùng DBSC1. trong tương lai.

• – De xuâl nhừng giãi pháp nhám thích ứng và hạn chê nhừng lác động của BĐKII theo các kịch ban nước biên dâng dến cược sống nói chưng và tinh hĩnh sán xuâl lúa gạo lại vùng DBSCI. nói ricng Luận văn đánh giá tác động của biến đổi khí hậu đến sản xuất lúa tại đồng bằng sông cửu long theo kịch bản biến đổi khí hậu .

• 3. Nhiệm vụ nghiên díu

Đè dạt mực đích trên, nhiệm vụ mà dề tài phai thực hiện cụ thê như saư:

• – Nghiên cửu các khái niệm, hán chầl, nguyên nhân và bicu hiện của BDKH trên thê giới và ờ Việt Nam.

• – Nghiên cửu các kịch bân nước biến dâng đà dược Bộ Tải nguyên và Mòi trường xây dựng ớ Việt Nam. Sử dụng các kịch bàn này đê tính được diện tích đất trồng lúa bi ngập ớ các tinh thuộc ĐBSCL Luận văn đánh giá tác động của biến đổi khí hậu đến sản xuất lúa tại đồng bằng sông cửu long theo kịch bản biến đổi khí hậu Tử đó đánh giá sơ bộ thiệt hại năng suất lúa giam do mất diên tích đất gây ra.

• – Đe xuất những giài pháp nhẩm thích ứng và hạn chế những tác động cua BDKH đèn cuộc song nói chung và lình hĩnh sãn xuất lúa gạo tại vùng ĐBSCL nói riêng

• 4. Bối tượng và giói hạn nghiên cứu

  • 4.1. Dối tượng nghiên cứu

Đổi tượng nghiên cứu cứa luận vãn Là những anh hướng cưa BĐKII dến sán xuâl lúa lại vùng DBSCI. thông qua các kịch bán nước Luận văn đánh giá tác động của biến đổi khí hậu đến sản xuất lúa tại đồng bằng sông cửu long theo kịch bản biến đổi khí hậu biên dâng.

• 4.2. Giói hạn nghiên cứu

• – rề mặt học thuật: Biến dối khí hậu là một phạm trừ rộng với rất nhiều biêu hiện phúc tạp ánh hướng uh nhiều lình xực trong đời sống xà hội. Trong luận văn này, lình vực được chọn đề đánh giá lác động là lình vực trống lúa. Do tính phức tạp cùa vấn đề khi sự biến động các ycu tố khi hậu ành hường đen sán xuất lúa

thường là nhùng tố hợp nên phương án phù hợp Luận văn đánh giá tác động của biến đổi khí hậu đến sản xuất lúa tại đồng bằng sông cửu long theo kịch bản biến đổi khí hậu nhất đê đánh giá tác động cua chúng là dùng các mò hình. Tuy nhiên, việc đánh giá này mang tinh kỷ thuật và chuyên ngành cao. đòi hỏi bộ số liệu đủ lớn vả chính xác, cùng như đòi hói phải có sự đẩu tư kinh phí nhiều. Do đó. trong phạm vi của đề tài luận văn cao học này, tác giã chi đánh giá tác động cùa nước biên dâng tới sân xuất lúa theo hướng tiếp cận Là tinh to.án một cách Luận văn đánh giá tác động của biến đổi khí hậu đến sản xuất lúa tại đồng bằng sông cửu long theo kịch bản biến đổi khí hậu định lượng diện tích đất bị ngập theo các kịch bân nước biên dâng, từ đó tinh toán được diên tích canh tác lúa bị mat và những thiệt hại kinh tế có thề xảy ra.

• – về mật không gian ìành tho’. Vùng được chọn dê đánh giá tác động là iing Đồng bảng Sông Cưu Long

• – về mặt thời gian: Các nguồn cơ sờ dừ liệu được thống kê và trích dần từ năm 199S dến năm 2010.

• 5. Phương pháp nghiên cứu.

  • 5.1. Cách Luận văn đánh giá tác động của biến đổi khí hậu đến sản xuất lúa tại đồng bằng sông cửu long theo kịch bản biến đổi khí hậu tiếp cận:

Trong quá trinh nghiên cửu, tác giả tiếp cận vấn đề theo quan diêm duy vật biên chứng lịch sử; quan diêm tông hợp và quan diêm kê thừa

• – Quan diêm duy vật biện chửng lịch sử: xem xét các sự vật. hiện tượng trong mối quan hệ nhân – quà và theo chuồi thời gian từ trước – sau

• – Quan diêm tông hợp: nhìn sự vật. hiện tượng một cách tông quát và toàn diện.

• – Quan diêm kế thửa: Luận văn đánh giá tác động của biến đổi khí hậu đến sản xuất lúa tại đồng bằng sông cửu long theo kịch bản biến đổi khí hậu dựa trên các nghiên cứu đà được thực hiện trong nước và trên the giới, tác già tiếp tục đưa ra nhùng đánh giá mới và ý tương giai pháp riêng áp dụng cho đề tài.

• 5.2. Phương pháp nghiên cứu

Đe tài được thực hiện trên cơ sớ vận dụng một số phương pháp chù yếu sau:

• – Phương pháp Viền thám và GIS: Sư dụng các dừ liệu vệ tinh đê nhận biết và đánh giá được sự biên đôi khi hậu; phân tich bân chất và Luận văn đánh giá tác động của biến đổi khí hậu đến sản xuất lúa tại đồng bằng sông cửu long theo kịch bản biến đổi khí hậu dự báo những tác động có thê có của nó tói các lĩnh vực khác nhau; tạo ra những nhận thức chung cho cộng đong bang cách xây dựng các loại bân đồ khả năng rủi ro.

• – Phương pháp chuyển giao giá trị: chuyên giá trị được định giá từ một nghiên cứu đà thực hiên ớ một nơi nào đó (study site) đến một đia diêm khác (policy site), do cân có kết quà thông tin định giá mà lại bị hạn chê bởi thời gian Luận văn đánh giá tác động của biến đổi khí hậu đến sản xuất lúa tại đồng bằng sông cửu long theo kịch bản biến đổi khí hậu và nguồn lực không thê thực hiên được việc định giá.

• – Phương pháp phân tích Chi phi – Lợi ích: Phân tích chi phí-lợi Ích-CBA (Cost-Benefit Analysis) Là còng cụ kỳ thu.ật cho phép đưa ra một linh toán định lương, quy đồi tất ca các chi phí (C: Cost) và lợi ích (B: Benefit) về một đơn vị đo lường thống nhất là giá trị tiền tệ giúp cho người ra quyết định dễ Luận văn đánh giá tác động của biến đổi khí hậu đến sản xuất lúa tại đồng bằng sông cửu long theo kịch bản biến đổi khí hậu dàng lựa chọn phương án của minh trong quyết định chinh sách công và đối VỚI nhừng chinh sách liên quan đến biến đôi klú hậu.

• 6. Kết cấu luận văn

Nội dung luận vãn được kết cấu theo ba chương (không kế Phần mờ đầu. Các bang biêu. Kêt luận. Danh mục tài liệu tham kháo. Phu lục)

Cu thế:

Chương 1: Cơ sờ lý luận và thực tiền về Biến đồi khi hậu nước biến dâng

Chương 2: Hiện Luận văn đánh giá tác động của biến đổi khí hậu đến sản xuất lúa tại đồng bằng sông cửu long theo kịch bản biến đổi khí hậu trang sân xuất lúa tại vùng ĐBSCL

Chương 3: Đánh giá tác động của nước biên dâng tới sân xuất lúa tại iing ĐBSCL theo các kịch ban nước biến dâng.

0