Luận giải văn học và triết học phần 2
➤ Gửi thông báo lỗi ⚠️ Báo cáo tài liệu vi phạmNội dung chi tiết: Luận giải văn học và triết học phần 2
Luận giải văn học và triết học phần 2
VĂN HỌC NƯỚC PHÁP(UMột hôm tôi có tiếp một ông Nho cũ. Ngẫu nhiên nói đến chuyện vãn chương, lại tình cờ nói đến văn chương Pháp. Nghe thấy ba chữ “và Luận giải văn học và triết học phần 2àn chương Pháp”, ông có ý sửng sốt lấy làm lạ hỏi:-Tây họ cũng có văn chương sao?-Có chử! Vãn chương họ hay lắm.Ông đưa hàm, “hừ” một cái, ra dáng không tin; lại hỏi:-Thế họ có thơ không? Thơ họ có vần có điệu, có hay bằng thơ “chữ ta” không?-Họ cũng có thơ; thơ họ cũng có vần có điệu, và cũng có ý Luận giải văn học và triết học phần 2tứ hay như thơ chừ Hán.Ong lại đưa hàm, “hừ” cái nữa, vẫn ra ý không tin.Rồi ông phán một câu rằng:■ Vãn “chữ ta” thơ “chữ ta” hay lám, hay lám...OngLuận giải văn học và triết học phần 2
không nói hết câu, nhưng nghe cũng hiểu ý ông ràng: “Văn chương “chữ ta” hay lắm, nhưng mà những phường học chừ Tây như các bác không thể hiểu,n Diễn VĂN HỌC NƯỚC PHÁP(UMột hôm tôi có tiếp một ông Nho cũ. Ngẫu nhiên nói đến chuyện vãn chương, lại tình cờ nói đến văn chương Pháp. Nghe thấy ba chữ “và Luận giải văn học và triết học phần 2ao thượng quá như thế, chắc ngày nay không còn mấy nữa, và dẫu còn, có lẽ cũng tự riêng trong bụng không phục ràng chữ Tây có văn chương, nhưng không lộ ra ngoài một cách rõ ràng như vậy. về mươi mười lảm năm trước thời phần nhiều nhà Nho ta, đâỹ là tôi nói những ông Nho “đặc”, không có đọc tân thư, Luận giải văn học và triết học phần 2 đọc báo Tàu, vần yên trí rằng trong gầm tròi duy có chừ Nho là thâm thúy, còn chừ Tây chang qua là một món để giao thiệp, để ứng đối, bát đắc dĩ phảiLuận giải văn học và triết học phần 2
theo thời mà học, chớ khòng có lẽ có vản chương nghía lí gì được. Các cụ tương thế quyết là sai rồi, nhưng mà nghĩ cho kĩ cũng không nên trách các cụVĂN HỌC NƯỚC PHÁP(UMột hôm tôi có tiếp một ông Nho cũ. Ngẫu nhiên nói đến chuyện vãn chương, lại tình cờ nói đến văn chương Pháp. Nghe thấy ba chữ “và Luận giải văn học và triết học phần 2mùa hè, những là: “con lừa, còn la, cái áo của cha tôi, cái quần của mệ tôi”, với lại những “chén cà phê, cốc sữa bò”, chữ nghĩa lẩn thẩn như thế thời phỏng còn có văn chương nghía lí gì nừa! Lại thấy nhũng ồng nọ thày kia, đã đỗ thế này thế khác, mà hỏi đến sách vở nghĩa lý của Tây, thường cũng ấp Luận giải văn học và triết học phần 2a ấp úng, nói chảng thành câu, thời trách nào các cụ không an trí rằng chừ Tây tuyệt nhiên không biết ván chương là cái gì.Nhưng mà gần đây trong pháiLuận giải văn học và triết học phần 2
Tây học ta đã có nhiều người biết bỏ cái lối học giao thiệp ứng đối cũ mà chuyên về đường khảo cứu suy xét, học cho biết nghĩa lí, chó không phải họcVĂN HỌC NƯỚC PHÁP(UMột hôm tôi có tiếp một ông Nho cũ. Ngẫu nhiên nói đến chuyện vãn chương, lại tình cờ nói đến văn chương Pháp. Nghe thấy ba chữ “và Luận giải văn học và triết học phần 2ậc danh nhân bên quý quốc, khiến cho nhũng hàng trí thức trong quốc dân bấy giờ, dù về phái tân học, dù vể phái cựu học, không còn ai là có cái ý kiến hẹp hòi như ông Nho cổ tôi mới thuật chuyện vừa rồi. Như các ngài đây đã vui lòng đến nghe tôi diễn thuyết, chắc cùng đêu biết ràng chữ Pháp có ván c Luận giải văn học và triết học phần 2hương và vấn chương Pháp là một thứ ván chương có giá trị lớn trong thế giới. Chủ ý tôi diễn thuyết bừa nay chính là muôn giải để các ngài rõ cái giáLuận giải văn học và triết học phần 2
trị ấy thế nào, và văn chương Pháp đã qua bao nhiêu trình độ mói có được cái giá trị như thế, nghĩa là bày cho các ngài xem như một cái biểu “nhất lãmVĂN HỌC NƯỚC PHÁP(UMột hôm tôi có tiếp một ông Nho cũ. Ngẫu nhiên nói đến chuyện vãn chương, lại tình cờ nói đến văn chương Pháp. Nghe thấy ba chữ “và Luận giải văn học và triết học phần 2t phồn thịnh, rất phong phú như văn học nước Pháp, đã thịnh hành trong một khoảng thời gian tới năm sáu trấm năm. vào một bài diễn thuyết sơ lược trong một vài giờ đồng hồ, thật là một việc khó khản có một. Trưóc hốt người diễn thuyết phải thuộc đầu bài lắm, mà đầu bài đày là gì? Là cả văn chương nư Luận giải văn học và triết học phần 2ớc Pháp từ đời xưa đến đời nay, tưởng dẫu ông bác sĩ bạc đầu cũng không có thê tự phụ là thuộc, được hct. Sau nữa lại phải có cái tài cai quát khéo mớLuận giải văn học và triết học phần 2
i có thể thu, đúc cẳ cái vật liệu phong phú như thế vào một bài diễn thuyêt nhỏ, vắn tát mà súc tích, lời ít mà ý nhiều, lại rõ ràng khúc triết chõ ngVĂN HỌC NƯỚC PHÁP(UMột hôm tôi có tiếp một ông Nho cũ. Ngẫu nhiên nói đến chuyện vãn chương, lại tình cờ nói đến văn chương Pháp. Nghe thấy ba chữ “và Luận giải văn học và triết học phần 2 là khuyết diem nhiều, - xin các ngài rộng lượng.•336 -♦★ *Nhà Nho ta sơ dĩ không sẵn lòng công nhặn vãn chương Tây, không những bởi không biết chữ Tây, lại là bởi cái quan niệm về vân chương của người Đông phương vói người Táy phương khác nhau lắm, tựa hồ như phản đối nhau. Bỏi khác nhau nên thường Luận giải văn học và triết học phần 2 không hiểu nhau. Vậy trước khi thuật về lịch sử văn chương Pháp, tôi hẵng xin giải qua về hai cái quan niệm ấy thế nào. Ta gọi là câu vẫn hay ấy là cLuận giải văn học và triết học phần 2
âu văn bóng bảy rườm rà. Tây gọi là câu văn hay ấy là câu văn thiết thực giản ưóc. Văn ta chuộc ỏ lời nhiều, lời phải cho đẹp, đọc cho vui tai êm miệnVĂN HỌC NƯỚC PHÁP(UMột hôm tôi có tiếp một ông Nho cũ. Ngẫu nhiên nói đến chuyện vãn chương, lại tình cờ nói đến văn chương Pháp. Nghe thấy ba chữ “và Luận giải văn học và triết học phần 2Và có lè càng lây -những ý tưởng thông thường, ai cùng công nhận, ai cùng hiểu cả, mà phô diễn ra vàn chương lại càng dễ hay lam. Vản Tây thời không thế, ván Tây không chuộng ở lời mà chuộng lòi với ý cho xứng nhau, lời để diễn ý, hễ diễn được hết ý cho rõ ràng khúc triết, thế là văn hay, chớ không Luận giải văn học và triết học phần 2ưa những lời phù hoa hóng bảy, và thử nhất ìà kị những câu khẩu đầu, câu sáo cù. Vàn ta với ván Tàu hỗ càng dùng nhiều chữ sẵn càng hay, cồng thuộc nhLuận giải văn học và triết học phần 2
iều điệu cù càng nền. Ván Tây thời phải theo liền vói tư tưỏng, tư tưởng mới mẻ thời lòi ván cũng phải mới mẻ, mà vàn có mới mè mới là văn hay, vì mồiVĂN HỌC NƯỚC PHÁP(UMột hôm tôi có tiếp một ông Nho cũ. Ngẫu nhiên nói đến chuyện vãn chương, lại tình cờ nói đến văn chương Pháp. Nghe thấy ba chữ “và Luận giải văn học và triết học phần 22GVH&TH. 337 .công chúng mà nói cho hét được. Thành ra vàn Tàu ván ta hề càng lưu loát dễ nghe bao nhiêu càng hay mà văn Tây lại càng mới mẻ thiết thực bao nhiêu càng hay. Một nhà phê bình vàn học Pháp đã nói rằng: “Phàm văn chương có hai cách: một cách có thê gọi là “phát biểu” (expression), một cá Luận giải văn học và triết học phần 2ch gọi là “phô thông” (intelligibitité). Phát biểu là lấy một trạng thái đặc biệt của sự vật mà diễn dịch ra một cách thật đúng: phổ thông là lây nhữnLuận giải văn học và triết học phần 2
g lí tương thông thường của công chúng mà phô diễn một cách dễ hiểu”. (Il y a deux tendances en lìttérature. L'une de ces tendances a pour objet 1'expVĂN HỌC NƯỚC PHÁP(UMột hôm tôi có tiếp một ông Nho cũ. Ngẫu nhiên nói đến chuyện vãn chương, lại tình cờ nói đến văn chương Pháp. Nghe thấy ba chữ “và Luận giải văn học và triết học phần 2e la fa<;on la plus commode des notions admises. - F. Baldennsperger, La littérature). - Theo lí thuyết ấy thời vãn Tây có thể cho là thuộc vào hạng vãn “phát biểu”, mà vản Tàu vàn ta ngày xưa là vào hạng vàn “phổ thông”. Vàn Tây thuộc vào hạng ván “phát biểu” là bởi vì trọng nhất lấy thiết thực, di Luận giải văn học và triết học phần 2ễn cái ý nào thời cho hết ý, tả cái cảnh nào thời cho hệt cảnh, lời với ý di vói nhau chấm chập, không thái quá, cũng không bất cập. Văn Tàu vàn ta thLuận giải văn học và triết học phần 2
uộc vào hạng “phố thông” là trọng ở lời lẽ chải chuốt trơn tru, dề nghe lưu loát, thế nào cho người ta đọc lên hiểu ngay, lây làm vui tai êm miệng. BởVĂN HỌC NƯỚC PHÁP(UMột hôm tôi có tiếp một ông Nho cũ. Ngẫu nhiên nói đến chuyện vãn chương, lại tình cờ nói đến văn chương Pháp. Nghe thấy ba chữ “và Luận giải văn học và triết học phần 2thường phổ thông mà mặc cho cái áo ván chương hoa mĩ quá; người Tàu, người ta xét văn Tây thời lại cho là trúc trắc khó nghe,-338-hoặc lẩn thẩn lôi thôi, hoặc thật thà ngớ ngẩn, không chịu cho là có “văn chương’’. Thí dụ, như muốn tả người đàn bà đẹp, vãn Tây tả khộng bài nào giông bồi nào, mồi bài Luận giải văn học và triết học phần 2tả ra một cách, mỗi cách có một cái vè đẹp riêng mà cách nào cũng hiến nhiên như thực; ván ta thời trầm bài đến chín mươi bài nói đến: mát phượng, màyLuận giải văn học và triết học phần 2
ngài, môi son, má phân, da tuyết, tóc mây V.V.. toàn là nhũng câu sáo sẵn đe tả người đàn bà. thành ra ngươi đẹp nào cũng như người đẹp nào, mà chẳngVĂN HỌC NƯỚC PHÁP(UMột hôm tôi có tiếp một ông Nho cũ. Ngẫu nhiên nói đến chuyện vãn chương, lại tình cờ nói đến văn chương Pháp. Nghe thấy ba chữ “và Luận giải văn học và triết học phần 2i đoạn này trích ơ sách Madame Bovary, là một bộ tiểu thuyết ta thực trứ danh trong văn chương Pháp, của Gustave Flaubert làm ra. Ông tả một ngày hội dấu xảo canh nông (comice agricole) ỏ nhà quê. Đoạn trên là ông giả nghĩ bài diễn thuyết của quan sở tại đến khai hội đấu xảo. lời lẽ thật là lưu loát Luận giải văn học và triết học phần 2 dễ nghe, vàn chương hoa mĩ, mà tư tường thời rất là thấp hẹp, bần cùn, tầm thường, vô vị, vậy mà người nghe lấy làm thích chí lám. Trước quan còn tánLuận giải văn học và triết học phần 2
tụng công đức Nhà nước dã khai hóa cho dân mới dược thái bình thịnh vượng như thế, khác nào cũng như những câu “Namô” của người mình tán tụng các quaVĂN HỌC NƯỚC PHÁP(UMột hôm tôi có tiếp một ông Nho cũ. Ngẫu nhiên nói đến chuyện vãn chương, lại tình cờ nói đến văn chương Pháp. Nghe thấy ba chữ “và Luận giải văn học và triết học phần 2essieurs de vous démontrer ici 1'utilìté de Vagriculture? Qui done pourvoit à nos besoins? Qui done fournit à notre subsitance? Nest-ce pas I'agriculteur? L'agriculteur, Messieurs, quỉ, ensemencant- 339 - Luận giải văn học và triết học phần 2Gọi ngay
Chat zalo
Facebook