Vấn đề sa sút trí tuệ và bệnh alzheimer
➤ Gửi thông báo lỗi ⚠️ Báo cáo tài liệu vi phạmNội dung chi tiết: Vấn đề sa sút trí tuệ và bệnh alzheimer
Vấn đề sa sút trí tuệ và bệnh alzheimer
1§XET VÊN §0Ngpy nay, khi tuaei thá trung bxnh cha lopi ngêi t’ ng, thx sù gip ho, d©n sè tr^n topn thò giíi trong thõ kũ XXI Ip kh«ng tr,nh khái, cỉn Vấn đề sa sút trí tuệ và bệnh alzheimer ng víi t"ng tuaei thã m« hxnh bồnh tẼt còng biõn ®aei vp t"ng mxnh. Viỏt Nam còng nh c,c quèc gia kh,c ®ang ®0ng tríc sù th,ch thoc cha c,c bồnh li^n quan ®Õn 1-0 ho, vp tho,i ho, thỌn kinh, ®ZEc biỏt Ip n-0, sù thoJ ho, ®-g©y n^n nhióu txnh trxng bõnh lý, mét trong nh-ỉ-ng bỏnh hay g/Ep nhÊt Ip sa Vấn đề sa sút trí tuệ và bệnh alzheimer sót trÝ tuò.Thõ giíi tÝnh ®Õn n“m 2000 cà tíi 580 triỏu ngêi tr^n 60 tuaei vp dù ®0,n ®Õn n"m 2020 sỉ ®Ằt tíl con sè mét tù ngêi [99]. Ri^ng Viồt Nam,Vấn đề sa sút trí tuệ và bệnh alzheimer
trong gỌn ba m-d n ’m qua sè ngêi cao tuaei fng l^n nhanh chằng theo ®ỈÒu tra n’ m 1979 cã 3,7 triỏu ngêi cao tuasi (tr^n 60 tuaei), chiõm 7,06% taen1§XET VÊN §0Ngpy nay, khi tuaei thá trung bxnh cha lopi ngêi t’ ng, thx sù gip ho, d©n sè tr^n topn thò giíi trong thõ kũ XXI Ip kh«ng tr,nh khái, cỉn Vấn đề sa sút trí tuệ và bệnh alzheimer ng l^n, IỌn lĩt Ip 7,10%, 8,12% vp 8,95%. Theo dù b,0, tũ 10 ngêi cao tuaei sỉ t"ng gẺp ®«i l^n tíl 16% n"m 2029 [4].Sa sót trÝ tuỏ Ip mét héi chong suy gillm choc n”ng nhẼn thoc m%c phui kìm theo nh-ỉ-ng thay ®aei vò hpnh vi vp mẺt choc n' ng X- héi. GiHm trÝ nhí lp bióu hiồn quan tráng nhÉt, ngopi Vấn đề sa sút trí tuệ và bệnh alzheimer ra c,c lủnh vùc kh,c còng bp rèi loxn nh mÊt ng«n ng-ỉ-, mẺt sỏ dông ®éng t,c, mÊt nhỄn biõt ®ẳ vÉt, choc n’ng nhiòm vô...[17]. Bỏnh kh«ng nh-ỉ-ng g©Vấn đề sa sút trí tuệ và bệnh alzheimer
y ĩlnh hêng2nghiêm trãng ®Õn chẺt lìng cuéc sèng ciìa ngêi bỏnh mp cBn Ip g,nh n/Eng cho gia ®xnh, céng ®ẳng còng nh topn X- héi [61].Mét nhàm nghiên 1§XET VÊN §0Ngpy nay, khi tuaei thá trung bxnh cha lopi ngêi t’ ng, thx sù gip ho, d©n sè tr^n topn thò giíi trong thõ kũ XXI Ip kh«ng tr,nh khái, cỉn Vấn đề sa sút trí tuệ và bệnh alzheimer ng Quèc Ip 4,0%, Ch©u Mũ La Tinh 4,6%, T©y Cu 5,4% vp B3/4C Mù Ip 6,4% [148]. Cà nhiòu nguyên nh©n g©y sa sót trÝ tuỏ nh bónh Alzheimer, sa sót trÝ tuồ do rrPch m,u, sa sót trÝ tuồ thó Lewy, sa sót trÝ tuỏ thĩy tr,n - th j d-mg [60]. ê c,c níc Ch©u ©u, sa sót trÝ tuò do bỏnh Alzheimer ®ong hpng ®Ọu Vấn đề sa sút trí tuệ và bệnh alzheimer [89],[94]. Tuy nhl^n, ẻ Ch©u J vp mét sè níc ®ang ph,t trión, sa sót trÝ tuỏ do rrPch m.u Pi Ip nguyên nh©n ®ong hịing ®Ọu [101], [186].Bồnh AlzheimerVấn đề sa sút trí tuệ và bệnh alzheimer
Ip bõnh thoj hãa thỌn kinh m3/4C phui, víi ®ZEc ®iÓm mÊt c,c tõ bpo thỌn kinh dÉn ®Õn suy giílm trÝ nhí vp nh-ỉ-ng rèi lo1n nhẼn thoc kìm theo thay ®1§XET VÊN §0Ngpy nay, khi tuaei thá trung bxnh cha lopi ngêi t’ ng, thx sù gip ho, d©n sè tr^n topn thò giíi trong thõ kũ XXI Ip kh«ng tr,nh khái, cỉn Vấn đề sa sút trí tuệ và bệnh alzheimer g hẳi phôc [2], [5], [6], [19]. C,c rèi lorn nhẼn thoc vp ®ZEc biồt lp bỏnh Alzheimer cã thó Ip mét trong sè c,c bỏnh g©y tèn kĐm nhÊt cho X* héi é Ch©u Cu vp Hoa Kú [54], [138]. Trong nh-ỉ-ng n"m gỢn ®©y chi phÝ cho sa sót trÝ tuò tr^n topn thò giíi Ip 160 tù ®« la Mù (trùc tiõp vp gl,n tiòp) [181] Vấn đề sa sút trí tuệ và bệnh alzheimer , thx riỗng chi phÝ cho bỏnh Alzheimer ẻ Hoa Kú Ip 100 tù ®« la Mũ mộ n"m [138], [141], [145].3MXEc dĩ cà nhiòu thpnh tùu trong viồc chÈn ®0,n, ®iÒu tVấn đề sa sút trí tuệ và bệnh alzheimer
rP bồnh Alzheimer nh: C,c tiòn bé vó hxnh Hnh vp ®,nh gi, choc n"ng cha n-0, nghiên C0U gen g©y bỏnh, c,c thuèc 0C chõ cholinesterase còng nh c,c híng1§XET VÊN §0Ngpy nay, khi tuaei thá trung bxnh cha lopi ngêi t’ ng, thx sù gip ho, d©n sè tr^n topn thò giíi trong thõ kũ XXI Ip kh«ng tr,nh khái, cỉn Vấn đề sa sút trí tuệ và bệnh alzheimer thó kh,ng amyloid, song cho ®Òn nay bõnh Alzheimer vÉn Ip mét th,ch thoc cha nh©n lo1! [134], [89].ê Viòt Nam ®- cã rẺt nhiòu c«ng trxnh nghiên C0U V|1 héi thHo vò bỏnh Alzheimer nhng cha thÉy nhiòu c«ng trxnh npo ®,nh gi, kh1ì n’ ng t,i hop nhỄp céng ®ẳng vp hoxt ®éng hpng ngpy cha bõnh nh@n. §ÍÒU Vấn đề sa sút trí tuệ và bệnh alzheimer npy theo chóng t«l Ip rẺt quan trãng béi ê giai ®oxn sím bõnh nh@n cẳ thó sèng mét cuéc sèng víi gia ®xnh vp ngêi th©n gỌn nh bxnh thêng, nhẺt Ip ẻ VVấn đề sa sút trí tuệ và bệnh alzheimer
iồt Nam vÉn cBn gi-ỉ- ®ĩc truyòn thèng nhiòu thò hồ ê cĩng mét m,i nhp, con ch"m sàc cha mN khi èm ®au, nhng é giai ®oxn muén h->n thx ngêi bồnh cã rÊ1§XET VÊN §0Ngpy nay, khi tuaei thá trung bxnh cha lopi ngêi t’ ng, thx sù gip ho, d©n sè tr^n topn thò giíi trong thõ kũ XXI Ip kh«ng tr,nh khái, cỉn Vấn đề sa sút trí tuệ và bệnh alzheimer h-ỉ-ng lý do trân, chóng t«l tiõn hpnh nghiên C0U ®Ò tpi víi môc tl^u:1.M« t1ì ®/Ec ®IÓm bỏnh nh©n m3Ác bỏnh Alzheimer ®ỏn kh,m vp ®IÒu trb t1! Bỏnh viôn L-o Khoa Trung \-mg.2.§,nh gi sừ 1ình hẻng cna bỏnh Alzheimer ®Òn choc n"ng sính ho1* hịẲng ngựy vự kh1ì n ng tj héi nhẺp céng ®ẳng.4Ch-rng 1 TaeN Vấn đề sa sút trí tuệ và bệnh alzheimer G QUAN Tpl LIÒU1.1.§H c-«ng vò sa sót trÝ tuở vp bònh Alzheimer1.1.1.Kh j niỏm Chung vò sa sót trÝ tuở1.1.1.1.§Pnh nghủa.Sa sót trÝ tuồ Ip mét héi choVấn đề sa sút trí tuệ và bệnh alzheimer
ng cà ®ZEc ®iÓm Ip suy gilm nhiòu choc n"ng nhỄn thoc nhng kh«ng kìm theo rèi loxn vò ý thoc. Sa sót trÝ tuỏ cã bióu hiồn sím nhÉt Ip txnh tr^ng suy g1§XET VÊN §0Ngpy nay, khi tuaei thá trung bxnh cha lopi ngêi t’ ng, thx sù gip ho, d©n sè tr^n topn thò giíi trong thõ kũ XXI Ip kh«ng tr,nh khái, cỉn Vấn đề sa sút trí tuệ và bệnh alzheimer Ét tri gi,c vp mÉt khíl n"ng ®iÒu hpnh, c,c triỏu chong tr^n ®h ®Ó g©y c1ln trẻ c,c choc n"ng sinh hoxt hpng ngpy, c,c hort ®éng X- héi, giíìi trÝ vp nghò nghiỏp. Trong hỌu hõt c,c trêng hìp sa sót trÝ tuồ tiõn trión n/Eng d^n vp kh«ng hẳi phôc, sa sót trÝ tuõ cã thó do nhiòu nguyên nh©n kh,c nhau g Vấn đề sa sút trí tuệ và bệnh alzheimer ©y ra [9], [7].1.1.1.2.Bỏnh AlzheimerBỏnh Alzheimer ®ìc mang t^n cha nhp thỌn kinh hác ngêi §0C Alois- Alzheimer lp ngêi ®£u ti^n kh,m ph, ra bồnh n”mVấn đề sa sút trí tuệ và bệnh alzheimer
1906. nng ®- nghiên cou m« tu c,c triòu chong l©m spng, ®ZEc ®IÓm giHi phÉu, bõnh lý cĩng hỄu qu1l vp biòn chong cha nã [23].BÕnh Alzheimer Ip mét bồ1§XET VÊN §0Ngpy nay, khi tuaei thá trung bxnh cha lopi ngêi t’ ng, thx sù gip ho, d©n sè tr^n topn thò giíi trong thõ kũ XXI Ip kh«ng tr,nh khái, cỉn Vấn đề sa sút trí tuệ và bệnh alzheimer b»ng suy giHm trÝ nhí vp nh-ỉ-ng rèi loxn nhẼn thoc kh,c, kim theo thay ®aei hpnh vi, g©y Hnh hẻng nghiêm trẳng ®Õn nghò nghiồp vp X- héi cha bõnh nh©n. BÕnh tiòn trión n/Eng d^n kh«ng hẳi phôc, kh«ng ph©n biỏt giíỉ tÝnh, giai cÉp vp thêng gZEp é ngêi cao tuaei.Tuy nhi^n ®ÍÒU quan trãng cỢn ghi nhẼ Vấn đề sa sút trí tuệ và bệnh alzheimer n Ip bồnh Alzheimer kh«ng phíìi Ip hẼu quíl tÉt nhi^n cha tiõn trxnh 1-0 ho, [5], [9].§ZEc trng giíli phÉu bồnh cha bồnh Alzheimer Ip c,c mllng amyloiVấn đề sa sút trí tuệ và bệnh alzheimer
d, rèi loxn chuyón ho, protein tiòn th©n amyloid g©y t ng s1ln xuẺt c,c b^ta amyloid, hxnh thịinh c,c m1ìng gip vp t ng phosphoryl ho, protein Tau . B1§XET VÊN §0Ngpy nay, khi tuaei thá trung bxnh cha lopi ngêi t’ ng, thx sù gip ho, d©n sè tr^n topn thò giíi trong thõ kũ XXI Ip kh«ng tr,nh khái, cỉn Vấn đề sa sút trí tuệ và bệnh alzheimer o bb phosphoryl ho, qu, moc, protein Tau sỉ kh«ng g%n víi c,c CÉU tróc vi èng mp IM g%n víi nhau tx0 thpnh c,c bói t-ì thỌn kinh [51], [47], [69].1.1.2.Mét vpi nĐt vò dt>ch tỏ hàc1.1.2.1. Tr$n thò giíiN"m 2000, sè ngêi cao tuaei (tỏ 65 tuaei trê l^n) tr^n topn thỏ giíi Ip 420 triỏu ngêi vp sĩ fng dỌ Vấn đề sa sút trí tuệ và bệnh alzheimer n |ồn tr^n mét tù vpo n"m 2030. Nh vẺy, tù lồ ngêi gip t"ng tò 7% ®Òn 12%. sè ngêi gip t"ng mrnh nhÊt é c,c níc ®ang ph,t trión, g^n gÉp ba IQn tõ 249Vấn đề sa sút trí tuệ và bệnh alzheimer
triòu (n”m 2000) l^n 690 triồu (n"m 2030) [31], [49]. Cĩng víi sù "gip ho, d©n sè", m« hxnh bônh tỄt6còng thay ®aeỉ râ ròt, ®ZEc biõt Ip sù ph^t trió1§XET VÊN §0Ngpy nay, khi tuaei thá trung bxnh cha lopi ngêi t’ ng, thx sù gip ho, d©n sè tr^n topn thò giíi trong thõ kũ XXI Ip kh«ng tr,nh khái, cỉn Vấn đề sa sút trí tuệ và bệnh alzheimer Alzheimer chiõm 50 - 70% vp sa sót trÝ tuò do bồnh lý mPch m,u n-0 chiõm 14 - 25% [19], [34].C,c c«ng trxnh nghiên C0U vò sa sót trÝ tuồ ®- cá tỏ l©u vp ®Òn nay tuaei thá ẽ c,c níc ch©u cu vp Mù ngpy cpng ®íc n©ng cao. Wimo vp céng sù íc tÝnh sè ngêi m3/4C bỏnh sa sót trÝ tuõ tr^n thò giíi n"m 2000 Vấn đề sa sút trí tuệ và bệnh alzheimer khollng 25,5 triồu ngêi trong ®ã 46% nh-ỉ-ng ngêi npy sèng è Ch©u ,, 30% sèng é ch©u Cu vp 12% sèng ê B%c Mũ. Kholìng 54% nh-ỉ-ng ngêi ®ầ sèng ẻ nh-ỉ-Vấn đề sa sút trí tuệ và bệnh alzheimer
ng khu vùc ph,t trión thẺp. Khollng 6% sè ngêi tr^n 65 tuaei bp sa sót trÝ tuõ vp 59% trong sè ®à Ip n-ỉ- giíl [126], [181].1§XET VÊN §0Ngpy nay, khi tuaei thá trung bxnh cha lopi ngêi t’ ng, thx sù gip ho, d©n sè tr^n topn thò giíi trong thõ kũ XXI Ip kh«ng tr,nh khái, cỉn1§XET VÊN §0Ngpy nay, khi tuaei thá trung bxnh cha lopi ngêi t’ ng, thx sù gip ho, d©n sè tr^n topn thò giíi trong thõ kũ XXI Ip kh«ng tr,nh khái, cỉnGọi ngay
Chat zalo
Facebook