Phát triển năng lực trực giác toán học cho học sinh trong dạy học Toán ở trường trung học phổ thông.
➤ Gửi thông báo lỗi ⚠️ Báo cáo tài liệu vi phạmNội dung chi tiết: Phát triển năng lực trực giác toán học cho học sinh trong dạy học Toán ở trường trung học phổ thông.
Phát triển năng lực trực giác toán học cho học sinh trong dạy học Toán ở trường trung học phổ thông.
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC sư PHẠM HÀ NỘIVÕ XUÂN MAIPHÁT TRIẾN NĂNG Lực TRỰC GIÁC TOÁN HỌC CHO HỌC SINH TRONG DẠY HỌC TOÁN Ờ TRƯỜNG TRUNG H Phát triển năng lực trực giác toán học cho học sinh trong dạy học Toán ở trường trung học phổ thông. HỌC PHÕ THÔNGChuyên ngành: Lí luận và Phương pháp dạy học bộ môn Toán Mà sỏ: 9.14.01.11LUẬN ÁN TIÊN Sĩ KHOA HỌC GIÁO DỤCNgười hướng dán khoa học:1GS.TS. ĐÀO TAM2TS. NGUYỄN PHƯƠNG CHIHÀ NỘI - 20201LỜI CAM ĐOANTôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi, được hoàn thành dưởi sự hướng d Phát triển năng lực trực giác toán học cho học sinh trong dạy học Toán ở trường trung học phổ thông. ân của GS.TS. Đào Tam và TS. Nguyền Phương Chi cùng sự giúp đờ tận tình của nhiều nhà khoa học. Tãt cà số liệu và kết quá nghiên cứu được nêu trong luPhát triển năng lực trực giác toán học cho học sinh trong dạy học Toán ở trường trung học phổ thông.
ận án là trung thực, chưa từng được ai công bố trong bãi kì công trình nào khác.Tác giá luận ánVõ Xuân Mai2MỞ ĐÂU1. LÍ DO CHỌN ĐỀ TÀI1.1.Phát triên năBỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC sư PHẠM HÀ NỘIVÕ XUÂN MAIPHÁT TRIẾN NĂNG Lực TRỰC GIÁC TOÁN HỌC CHO HỌC SINH TRONG DẠY HỌC TOÁN Ờ TRƯỜNG TRUNG H Phát triển năng lực trực giác toán học cho học sinh trong dạy học Toán ở trường trung học phổ thông. ội nghị lăn thứ VIII, Ban chấp hành Trung ương khóa XI (Nghị quyết số 29-NQ/TW) về đối mới căn bàn, toàn diện giáo dục và đào tạo, đáp úng yêu cău công nghiệp hóa, hiện đại hóa trong điều kiện kinh tế thị trường định hướng xã hội chù nghía và hội nhập quốc tẽ là “Phát triẽn giáo dục và đào tạo là nâ Phát triển năng lực trực giác toán học cho học sinh trong dạy học Toán ở trường trung học phổ thông. ng cao dân trí, đào tạo nhân lực, bồi dường nhân tài. Chuyến mạnh quá trình giáo dục tù’ chù yếu trang bị kiến thức sang phát triẽn toàn diện NL và phPhát triển năng lực trực giác toán học cho học sinh trong dạy học Toán ở trường trung học phổ thông.
ãm chất người học. Học đi đôi với hành; lí luận gân vời thực tiền; giáo dục nhà trường kết hợp với giáo dục gia đình và giáo dục xã hội” [1], giáo dụcBỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC sư PHẠM HÀ NỘIVÕ XUÂN MAIPHÁT TRIẾN NĂNG Lực TRỰC GIÁC TOÁN HỌC CHO HỌC SINH TRONG DẠY HỌC TOÁN Ờ TRƯỜNG TRUNG H Phát triển năng lực trực giác toán học cho học sinh trong dạy học Toán ở trường trung học phổ thông. cảnh đó, giáo dục môn Toán có sứ mệnh và ý nghĩa quan trọng trong quá trình phát triẽn tư duy nói riêng và sự phát triển toàn diện của người học nói chung. Vì vậy, vai trò của người GV cùng có những thay đôi theo hướng đảm nhận nhiều chức năng, trách nhiệm hơn, GV phải chuyền từ cách truyền thụ tri Phát triển năng lực trực giác toán học cho học sinh trong dạy học Toán ở trường trung học phổ thông. thức sang cách tố chức các HĐ cho HS chiếm lĩnh tri thức. Qua nhừng HĐ dạy học, người GV cần thông qua dạy tri thức đẽ dạy cho người học cách phát hiPhát triển năng lực trực giác toán học cho học sinh trong dạy học Toán ở trường trung học phổ thông.
ện, ý tường đẽ xuất cách thức, giải pháp GQVĐ, dạy cách suy nghi, tư duy sáng tạo, rèn luyện khà năng giài thích, chứng minh, sử dụng các phương pháp BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC sư PHẠM HÀ NỘIVÕ XUÂN MAIPHÁT TRIẾN NĂNG Lực TRỰC GIÁC TOÁN HỌC CHO HỌC SINH TRONG DẠY HỌC TOÁN Ờ TRƯỜNG TRUNG H Phát triển năng lực trực giác toán học cho học sinh trong dạy học Toán ở trường trung học phổ thông. n đề phát triẽn tư duy cho HS đã trờ thành một trong nhừng nhiệm vụ quan trọng của dạy học môn Toán trong nhà trường. Theo Chương trình giáo dục phô thông môn Toán của Bộ Giáo dục và Đào tạo năm 2018 [2] đà xác định việc hình thành và phát triển NLTH cho HS là một trong nhũng mục tiêu cần đạt qua dạ Phát triển năng lực trực giác toán học cho học sinh trong dạy học Toán ở trường trung học phổ thông. y học môn Toán, mà trong đó có NL GQVĐ và NL tư duy, lập luận toán học. Đặc biệt, trong Ký yêu Hội thảo khoa học phát triẽn NL nghề nghiệp GV Toán phốPhát triển năng lực trực giác toán học cho học sinh trong dạy học Toán ở trường trung học phổ thông.
thông Việt Nam của Hội giảng dạy Toán phô thông và Chương trình phát triển Giáo dục trung học [4], tác giả Trần Kiều cho rằng các NL cần hình thành vBỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC sư PHẠM HÀ NỘIVÕ XUÂN MAIPHÁT TRIẾN NĂNG Lực TRỰC GIÁC TOÁN HỌC CHO HỌC SINH TRONG DẠY HỌC TOÁN Ờ TRƯỜNG TRUNG H Phát triển năng lực trực giác toán học cho học sinh trong dạy học Toán ở trường trung học phổ thông. ù’ dụng các công cụ, phương tiện học toán và NL tự học toán. Trong đó NL tư duy toán học và NL GQVĐ căn được chú trọng, chiếm ưu thế hơn so3với các NL còn lại. Đẽ phát triẽn NL tu’ duy toán học, ông cho rằng “đặc biệt cần lưu ý đến NL tư duy logic trong suy diên, lập luận; đồng thời coi trọng tư duy Phát triển năng lực trực giác toán học cho học sinh trong dạy học Toán ở trường trung học phổ thông. phê phán, sáng tạo, cũng như các yếu tố dự đoán, tìm tòi, trực giác toán học, tường tượng không gian” [4, tr.9-10]. Tác giả Nguyền Bá Kim cùng nhân mPhát triển năng lực trực giác toán học cho học sinh trong dạy học Toán ở trường trung học phổ thông.
ạnh “tác dụng phát triên tư duy của môn Toán không phải chi hạn chẽ ở sự rèn luyện tư duy logic mà còn ở sự phát triển khả năng suy đoán và tưởng tượnBỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC sư PHẠM HÀ NỘIVÕ XUÂN MAIPHÁT TRIẾN NĂNG Lực TRỰC GIÁC TOÁN HỌC CHO HỌC SINH TRONG DẠY HỌC TOÁN Ờ TRƯỜNG TRUNG H Phát triển năng lực trực giác toán học cho học sinh trong dạy học Toán ở trường trung học phổ thông. HS các NL trí tuệ, trí tường tượng, hình thành khả năng TGTH, khả năng tìm tòi, khám phá sáng tạo một cách cân đõi, hài hòa với nhau giúp HS phát triển NL, phấm chãt một cách toàn diện.1.2.Nhận định về vai trò cùa trực giác và tình hình nghiên cứu trong lình vực liên quan đến trực giácVãn đề về TG Phát triển năng lực trực giác toán học cho học sinh trong dạy học Toán ở trường trung học phổ thông. đã được nghiên cún nhiều trên thế giới, hầu hết nhũng tài liệu đều liên quan đến những cuộc tranh luận vè ý nghía, vai trò đa dạng cùa TG, nhũng biêuPhát triển năng lực trực giác toán học cho học sinh trong dạy học Toán ở trường trung học phổ thông.
hiện đặc trưng cơ bàn. Một số tác già xem TG là nguồn gốc cùa đối mới sáng tạo và là một bước đàu tiên và căn thiết cho giáo dục; có thẽ thấy qua các BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC sư PHẠM HÀ NỘIVÕ XUÂN MAIPHÁT TRIẾN NĂNG Lực TRỰC GIÁC TOÁN HỌC CHO HỌC SINH TRONG DẠY HỌC TOÁN Ờ TRƯỜNG TRUNG H Phát triển năng lực trực giác toán học cho học sinh trong dạy học Toán ở trường trung học phổ thông. ssa (1982). Một sô nhà giáo dục cho rằng TG có thê đào tạo được và đà vận dụng TG vào quá trình giáo dục như Tall và Vinner (1980), Fischbein (1987), Tieszen (1989), Jagla (1994), Hogarth (2001), Giardino (2010), Young Hoan Cho và Seo Yon Hong (2015). Mặc dù ưên the giới đà có nhiêu công ưình nghiên Phát triển năng lực trực giác toán học cho học sinh trong dạy học Toán ở trường trung học phổ thông. cứu về TG và TGTH, thẽ nhưng ở Việt Nam vãn đê này chi trình bày về khái niệm u-ong các tác phẩm về phát triến tư duy toán học cho HS của tác giả nhuPhát triển năng lực trực giác toán học cho học sinh trong dạy học Toán ở trường trung học phổ thông.
’ Phạm Vãn Hoàn, Nguyên Gia Cõc, Trần Thúc Trình (1981), Nguyền Văn Lộc (1997), Phạm Gia Đức và Phạm Đức Quang (2005), Nguyền Phú Lộc (2014). Cho đến BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC sư PHẠM HÀ NỘIVÕ XUÂN MAIPHÁT TRIẾN NĂNG Lực TRỰC GIÁC TOÁN HỌC CHO HỌC SINH TRONG DẠY HỌC TOÁN Ờ TRƯỜNG TRUNG H Phát triển năng lực trực giác toán học cho học sinh trong dạy học Toán ở trường trung học phổ thông. THPT Việt Nam.TG có vai trò to lớn trong sáng tạo khoa học cũng như có ý nghía quan trọng trong dạy học Toán học. Nhà nghiên cứu người Pháp Edouard Le Roy từng nói “Nhà phát minh trước hết là một người giàu trực giác, một nhà thơ”, còn nhà toán học Henri Poincaré, người đâu tiên nêu lý thuyết về sán Phát triển năng lực trực giác toán học cho học sinh trong dạy học Toán ở trường trung học phổ thông. g tạo toán học, nhận định trong quá trình sáng tạo toán học của mình, ông cho rằng “Óc logic chi là cằn côi nêu không được tẳm nhuần bằng trực giác".Phát triển năng lực trực giác toán học cho học sinh trong dạy học Toán ở trường trung học phổ thông.
Trong quá trình lịch sử, xuất hiện ngày càng nhiêu nhùng phát hiện thiên tài đột xuất, chính bán thân của các nhà thiên tài cũng công nhận TG đóng vaiBỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC sư PHẠM HÀ NỘIVÕ XUÂN MAIPHÁT TRIẾN NĂNG Lực TRỰC GIÁC TOÁN HỌC CHO HỌC SINH TRONG DẠY HỌC TOÁN Ờ TRƯỜNG TRUNG H Phát triển năng lực trực giác toán học cho học sinh trong dạy học Toán ở trường trung học phổ thông. ợng quan trọng hơn kiến (hức. Đối với kiến (hức còn hạn chế, (rong khi trí tường tượng bao trùm (oàn bộ thế giời, kích (hích tiến bộ, khai sinh ra quá trình tiến hóa. Nói đúng ra, đó là một yêu tô thực trong nghiên cún khoa học” [14]. Theo tác giả Koliagin, một trong nhũng thành phân cơ băn của tư d Phát triển năng lực trực giác toán học cho học sinh trong dạy học Toán ở trường trung học phổ thông. uy toán học là tư duy trực giác, ông cho rằng “TG là phương pháp đặc biệt của nhận thức, đặc trưng bói việc tìm ra chân lý một cách trực tiếp, liên quPhát triển năng lực trực giác toán học cho học sinh trong dạy học Toán ở trường trung học phổ thông.
an đên TG đó là nhũng hiện tượng như việc giải quyết vãn đề một cách bãt ngờ, chớp nhoáng, không tuân thủ theo các yêu cầu logic của bài toán, kẽt quảBỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC sư PHẠM HÀ NỘIVÕ XUÂN MAIPHÁT TRIẾN NĂNG Lực TRỰC GIÁC TOÁN HỌC CHO HỌC SINH TRONG DẠY HỌC TOÁN Ờ TRƯỜNG TRUNG H Phát triển năng lực trực giác toán học cho học sinh trong dạy học Toán ở trường trung học phổ thông. biết đưa ra nhùng phán đoán đột phá về chiến lược giải quyết cho nhùng vấn đề không quen thuộc, (ạo đièu kiện cho người học biết cách phát hiện và giài quyết vãn đề, cách suy nghĩ, tư duy sáng tạo, rèn luyện khả năng giãi quyết các tình huống cùa đời sống thực tiên.1.3.Thực trạng dạy học Toán ở trườ Phát triển năng lực trực giác toán học cho học sinh trong dạy học Toán ở trường trung học phổ thông. ng trung học phõ thông còn chú trọng (lạy những kiến (hức mang tính quy trình, chưa quan tâm đến việc dạy học (heo hướng phái (riẽn năng lực (rực giácPhát triển năng lực trực giác toán học cho học sinh trong dạy học Toán ở trường trung học phổ thông.
(oán học cho học sinhTrong dạy học Toán ở nường THPT hiện nay, khi HS phái dõi mặt với một bài toán mới hay một tình huống không quen thuộc, GV thườnBỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC sư PHẠM HÀ NỘIVÕ XUÂN MAIPHÁT TRIẾN NĂNG Lực TRỰC GIÁC TOÁN HỌC CHO HỌC SINH TRONG DẠY HỌC TOÁN Ờ TRƯỜNG TRUNG H Phát triển năng lực trực giác toán học cho học sinh trong dạy học Toán ở trường trung học phổ thông. con đường GQVĐ. Điêu này dàn đến nhiêu HS có thái độ ỷ lại, trông chờ vào kiên thức GV cung câp, HS chi học nhùng kiến thức một cách hình thức, rập khuôn, chủ yêu sử dụng kiên thức đó để giải các bài toán cùng dạng, mà không biẽt hoặc ít vận dụng được kiên thức toán học vào GQVĐ trong cuộc sõng thự Phát triển năng lực trực giác toán học cho học sinh trong dạy học Toán ở trường trung học phổ thông. c tièn. Hơn nừa, nhũng giờ học như vậy thật sự cùng chưa gợi được động cơ học tập, (ạo niềm tin, gây hứng thú, và thái độ học tập tích cực với các em.Phát triển năng lực trực giác toán học cho học sinh trong dạy học Toán ở trường trung học phổ thông.
Mặt khác, trong dạy học Toán, hầu hết cách dạy cùa GV và cách trình bày cùa phần lớn nội dung trong sách giáo khoa cho HS thấy râng toán học chì có cáBỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC sư PHẠM HÀ NỘIVÕ XUÂN MAIPHÁT TRIẾN NĂNG Lực TRỰC GIÁC TOÁN HỌC CHO HỌC SINH TRONG DẠY HỌC TOÁN Ờ TRƯỜNG TRUNG H Phát triển năng lực trực giác toán học cho học sinh trong dạy học Toán ở trường trung học phổ thông. c sàn phãm có sẳn. Tuy nhiên, cần chú ý rằng Toán học có thế xét theo hai phương diện. “Nếu chì trình bày lại những kết quà đà đạt thì Toán học là khoa học chặt chè với phương pháp suy dièn và tính logic nôi bật, còn nẽu nhìn Toán học trong quá trình hình thành và phát triền thì phương pháp của nó v Phát triển năng lực trực giác toán học cho học sinh trong dạy học Toán ở trường trung học phổ thông. ẫn có tìm tòi, suy đoán, quy nạp” [19]. Vì vậy, các tác giá Phạm Gia Đức và Phạm Đức Quang đà đê cập việc “nhân mạnh quá đáng sè đi chệch khói con đườPhát triển năng lực trực giác toán học cho học sinh trong dạy học Toán ở trường trung học phổ thông.
ng đúng đắn nêu coi5nhừng yếu (ố kiến thiết, phương pháp quy nạp, trực giác, tường tượng cũng như quá trình tư duy tiền logic chì đóng vai trò thứ yếuGọi ngay
Chat zalo
Facebook