Việt nam các dân tộc anh em khơ mú phần 2
➤ Gửi thông báo lỗi ⚠️ Báo cáo tài liệu vi phạmNội dung chi tiết: Việt nam các dân tộc anh em khơ mú phần 2
Việt nam các dân tộc anh em khơ mú phần 2
ỨNG XỬ CỘNG ĐỔNG* Ỡ •@ a » 0 <1. " 0 •B-âft .fi:i &.fiBÁN - LÁNGỉ rong xã hội cổ truyền trước năm 1945, láng bân của người Khơ-mú hoãn toàn mat tính t Việt nam các dân tộc anh em khơ mú phần 2tư chù về mái hành chinh. Do họ phải chiu thân phận. CHỠHg, 11 hộc f ỊHỊỈĨ, Ịĩiĩi, địa vị xâ hội thấp kém nên các bàn cúa người Khơ-nìú phài mang danh nghĩa lã nương nhờ vào sự che chớ (mà thực chất lã lệ thuộc) cùa các lãnh địa (các mường) do chúa đất Thai lãm chu. Mặc dù vậy, trong mối bàn cùa ngư Việt nam các dân tộc anh em khơ mú phần 2ời Khư-mứ xưa cúng nhu nay, nếp sông cồ truyền fheo phương thức tự quàn van được duy trì.Mỏt Dán Khơ-mu ờ Tãy Băc. Tư liẻu tap chí0Ĩ& wNGƯỜI KHƠ-MÚBânViệt nam các dân tộc anh em khơ mú phần 2
, gọi theo người Khơ-mú là cung. Đây là đơn vị cơ sờ nhỏ nhát cùa xà hội. Theo quan niệm của họ, cung còn hàm nghĩa chỉ một nơi cư trú cùa cộng đồng nỨNG XỬ CỘNG ĐỔNG* Ỡ •@ a » 0 <1. " 0 •B-âft .fi:i &.fiBÁN - LÁNGỉ rong xã hội cổ truyền trước năm 1945, láng bân của người Khơ-mú hoãn toàn mat tính t Việt nam các dân tộc anh em khơ mú phần 2ng thung lủng chân núi (Tày, Thái, Mường...). Trong thực tế, cứ mồi lằn thay đổi nơi cư trú, bản của họ lại được mang một tên mới vì thế có nhiều bản do chuyển cư nhiều lần mà người dân trong bản không còn nhớ được tên gọi cũ cùa bản mình. Thông thường, tại những nơi mới đến, người ta dựa theo đậc đ Việt nam các dân tộc anh em khơ mú phần 2iểm cùa cảnh quan, địa hình để đặt tên bản mới và tên mới này thường thấy là mang tén Thái. Có thể nói, nếu như số lượng tẻn bản gọi theo đặc điểm cãnViệt nam các dân tộc anh em khơ mú phần 2
h quan, địa hình chiếm tỷ lệ khá lớn thì hầu như không lhâ'y nhửng bản gọi theo tén người hay tên dòng họ.Mỏi bản thường gồm vài chục nóc nhà sàn. TùyỨNG XỬ CỘNG ĐỔNG* Ỡ •@ a » 0 <1. " 0 •B-âft .fi:i &.fiBÁN - LÁNGỉ rong xã hội cổ truyền trước năm 1945, láng bân của người Khơ-mú hoãn toàn mat tính t Việt nam các dân tộc anh em khơ mú phần 2ột quy định cụ thể và chú yếu là các con đường nhỏ hẹp, dể di lại giữa nhà này với nhà khác. Xung quanh bản cũng như từng ngôi nhà, thường không có hàng rào bao quanh, không có vườn tược. Chỉ bấy nhiêu thỏi củng đủ nói lên cuộc sông tạm bợ, du canh - du cư xưa kia của dồng bào Khơ-mú.Ngoài khu vực c Việt nam các dân tộc anh em khơ mú phần 2ư trú, bản còn có đất canh tác, rừng núi, sông suối, bải chăn thà gia súc, nơi chôn cất người chết. Mọi thành viên của bần đều được khai thác, sử dụngViệt nam các dân tộc anh em khơ mú phần 2
đái đai tự nhiên trong phạm vi bản phục vụ cho nhu cầu cuộc sông. Ranh giới giữa các làng cũng được hình thành dựa trên các yếu tô' tự nhiên như khe ỨNG XỬ CỘNG ĐỔNG* Ỡ •@ a » 0 <1. " 0 •B-âft .fi:i &.fiBÁN - LÁNGỉ rong xã hội cổ truyền trước năm 1945, láng bân của người Khơ-mú hoãn toàn mat tính t Việt nam các dân tộc anh em khơ mú phần 2ương trên đất của bàn kia mà không bị xử phạt.Bàn của người Khơ-mú cơ bàn được tập hợp dựa trên quan hệ láng giềng. Trong một làng có nhiều gia đình của vài hay nhiều dòng họ cùng cư trú. Chăng hạn, ở bàn Xa Vang xã Tà Cả, Kỳ Sơn, Nghệ An có tới chín dòng họ cùng cư trú. Trong bản thường có một, hai Việt nam các dân tộc anh em khơ mú phần 2 dòng họ chiếm số đông và thường là những họ có64cõng đèn lập bàn đầu tiên. Tuy nhiên, không phải vì chiếm sô đỏng mà lấn át quyền lợi cùa các dòng họViệt nam các dân tộc anh em khơ mú phần 2
khác. Cho đốn nay, râì hiếm thay những bàn cùn giử được kết câ'u chung một cội nguồn huyết thòng. Mạc dù giữa cãc bàn, mối quan hệ huyết thống vần côỨNG XỬ CỘNG ĐỔNG* Ỡ •@ a » 0 <1. " 0 •B-âft .fi:i &.fiBÁN - LÁNGỉ rong xã hội cổ truyền trước năm 1945, láng bân của người Khơ-mú hoãn toàn mat tính t Việt nam các dân tộc anh em khơ mú phần 2. Chính quan hộ này lả cơ sỏ cho việc giúp đờ lẫn nhau trong lúc khó khiln, hoan nạn và ngăn càn một mức độ nhất đinh không cho các hình thái bóc lột của một xđ hội có giai cấp xầm nhập (TL.7. tr.92)Trong xã hội cổ truyền, các ban cùa người Khơ-mú chù yếu chì gồm những người cung dán tộc. Đặc điểm n Việt nam các dân tộc anh em khơ mú phần 2ày là do tập quán hôn nhân trong nội bộ tộc người quy định. Tuy nhiên, về sau cũng dã xuất hiên người khác tộc cúng sinh sống trung bân. Và quy mô bànViệt nam các dân tộc anh em khơ mú phần 2
cũng dược mơ rộng hơn, số lượng nóc nhà cũng dõng hơn trước do chinh sách định canh • định cư cùa Nhà nước, nhã't lã từ những năm 70 của thế kỳ trướcỨNG XỬ CỘNG ĐỔNG* Ỡ •@ a » 0 <1. " 0 •B-âft .fi:i &.fiBÁN - LÁNGỉ rong xã hội cổ truyền trước năm 1945, láng bân của người Khơ-mú hoãn toàn mat tính t Việt nam các dân tộc anh em khơ mú phần 2eo nhừng chuẩn mực riêng cùa dân tộc. Hợp thành "bộ máy tự quản" này trong mỗi bản là các chức vị có nhiộm vụ khác nhau. Bộ máy đó bao gồm:Khun cungKhun cung với người Khơ-mú là trưởng bàn. Xưa kia, người được làm khun cung thường là người của nhửng dòng họ có đông anh em, người có tuổi và có uy tín Việt nam các dân tộc anh em khơ mú phần 2 nha't trong bản. Khun cung có trách nhiệm duy trì sự hòa thuận giữa các thành viên trong bản, hòa giải các vụ cãi cọ, xích mích và xử phạt những ai vViệt nam các dân tộc anh em khơ mú phần 2
i phạm luật tục. Ông là người đứng ra thay mặt dân bản thiết lập mối quan hộ bạn bè, anh em với các bản lân cận và cũng là người đứng ra điều hành cônỨNG XỬ CỘNG ĐỔNG* Ỡ •@ a » 0 <1. " 0 •B-âft .fi:i &.fiBÁN - LÁNGỉ rong xã hội cổ truyền trước năm 1945, láng bân của người Khơ-mú hoãn toàn mat tính t Việt nam các dân tộc anh em khơ mú phần 2g có vai trò quan trọng trong dời sống như vậy nên được tất cả dân làng kính trọng. Xưa kia, sau mỗí mùa thu hoạch, dân làng đều có chút quà mang đến biếu nhà khun cung. Chức khun cung trước đây thường được cha truyền con nôi; còn ngày nay, vai trò đó được mang tên mới: Trường bàn - do làng bầu lên Việt nam các dân tộc anh em khơ mú phần 2băng cách bỏ phiếu kín, theo nhiộm kỳ hai năm một lần. Người được chọn giữ chức vụ này không giới hạn ở tuổi tác, miễn sao có năng lực, có đạo đức, biViệt nam các dân tộc anh em khơ mú phần 2
ết đường làm ãn và giữ được uy tín. Nhiệm vụ của trường bàn là quán xuyến toàn bộ các công việc có liên quan đến hoạt động kinh tế, đời sống xẩ hộí, sỨNG XỬ CỘNG ĐỔNG* Ỡ •@ a » 0 <1. " 0 •B-âft .fi:i &.fiBÁN - LÁNGỉ rong xã hội cổ truyền trước năm 1945, láng bân của người Khơ-mú hoãn toàn mat tính t Việt nam các dân tộc anh em khơ mú phần 2ọ là nhửng người đả tích lùy được nhiều kinh nghiệm trong lao động sản xuất, am hiểuỮNG xủ CỘNG ĐÔNG Tvề tri thức dân gian trong việc chọn đất, vật nuôi, cây trồng; thông thạo về các phong tục - tập quán, đòì nội, đối ngoại nên họ luôn được dán bản vì nể.Mọi sự tranh châp về đâ't đai, nguồn nước, lâ Việt nam các dân tộc anh em khơ mú phần 2m - thổ sản đều phải do già bản giải quyết. Già bân là những người có liếng nói quyết định trong việc di dời làng đến noi khác nếu làng cũ bị hỏa hoạnViệt nam các dân tộc anh em khơ mú phần 2
, dịch bệnh, mất mùa... Có thể nói, già bản là co' vân cao nhất về phong tục - tập quán, về kinh nghiệm sản xua't, về đối nhân xử thê của cá nhân và cỨNG XỬ CỘNG ĐỔNG* Ỡ •@ a » 0 <1. " 0 •B-âft .fi:i &.fiBÁN - LÁNGỉ rong xã hội cổ truyền trước năm 1945, láng bân của người Khơ-mú hoãn toàn mat tính t Việt nam các dân tộc anh em khơ mú phần 2 trước đây còn có một số người làm nghề tôn giáo, cúng bói. Đày là những người đóng vai trò quan trọng trong đời sống tinh thần cúa cộng đồng, thay mặt cho cộng đồng "liên lạc" với thế giới "thần linh", cúng chữa bộnh cho người ốm bằng hình thức bôc thuốc kết hợp với phù phép, trừ tà ma. Người Khơ-m Việt nam các dân tộc anh em khơ mú phần 2ú phân biột những người làm nghề tôn giáo theo nhiều thứ bậc, với các tên gọi riêng và chủ trì các nghi lễ khác nhau.-Mo một, mo môn là tên gọi theo nViệt nam các dân tộc anh em khơ mú phần 2
gười Thái để chì những người thầy thuốc chửa bệnh kết hợp với phù phép. Hàng năm, sau vụ thu hoạch, mo một, - mo môn chủ trì lỗ cúng khàu khúa (rang lỨNG XỬ CỘNG ĐỔNG* Ỡ •@ a » 0 <1. " 0 •B-âft .fi:i &.fiBÁN - LÁNGỉ rong xã hội cổ truyền trước năm 1945, láng bân của người Khơ-mú hoãn toàn mat tính t Việt nam các dân tộc anh em khơ mú phần 2hửa bệnh. Mo một - mo môn còn có bàn thờ tổ sư nghề nghiệp treo trên vách nhà. Hàng tháng, mo một - mo mòn thường thấp nến, rót rượu, cúng mời tổ sư nghề nghiệp gọi là ca thỏm, ca tha.-Xưng ra rơ là người chuyên xem bói. Thầy bói thường theo bai cách: bói áo (bằng áo của người bị ốm, bộnh tật) và bó Việt nam các dân tộc anh em khơ mú phần 2i que để xem ma nào đòi ăn gì sau đó người muốn xem bói về sắm lề vật và mờỉ thầy về cúng.-Chau chữn nên là thầy cúng ma bàn, chủ trì lễ cúng bản hàngViệt nam các dân tộc anh em khơ mú phần 2
năm.-Chau chăn đéc đa là thầy cúng thần nước, nhất là khi có hạn hán kéo dài.Á ? NCƯỜI KHƠ-MÚNhìn chung, bộ máy tự quản truyền thống tại các bản cùa ỨNG XỬ CỘNG ĐỔNG* Ỡ •@ a » 0 <1. " 0 •B-âft .fi:i &.fiBÁN - LÁNGỉ rong xã hội cổ truyền trước năm 1945, láng bân của người Khơ-mú hoãn toàn mat tính t Việt nam các dân tộc anh em khơ mú phần 2à uy tín cùa người đứng đầu bản luôn đảm bảo cho sự vận hành cùa bộ máy tự quàn này. Ờ đây, tính dân chù, sự tuân theo luật tục, kết hợp giừa lý với tình để hòa giải các công việc trong bản luôn là phương châm trong hoạt động cùa thiết chế tự quản.Lĩ. TỤC cúA BÀN Việt nam các dân tộc anh em khơ mú phần 2ỨNG XỬ CỘNG ĐỔNG* Ỡ •@ a » 0 <1. " 0 •B-âft .fi:i &.fiBÁN - LÁNGỉ rong xã hội cổ truyền trước năm 1945, láng bân của người Khơ-mú hoãn toàn mat tính tGọi ngay
Chat zalo
Facebook